Solunum Virusları ve İnfluenza A Virus Alt Tiplerinin Multipleks PCR Yöntemi ile Aynı Anda Saptanması*
Simultaneous Detection of Respiratory Viruses and Influenza A Virus Subtypes Using Multiplex PCR
Candan ÇİÇEK1, Nuri BAYRAM2, Murat ANIL3, Figen GÜLEN4, Hüsnü PULLUKÇU5, Eylem Ulaş SAZ4, Canan TELLİ6,
Gürsel ÇOK7
1 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, İzmir.
1 Ege University Faculty of Medicine, Department of Medical Microbiology, Izmir, Turkey.
2 Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi, Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Kliniği, İzmir.
2 Dr. Behcet Uz Children's Hospital, Department of Pediatric Infectious Diseases, Izmir, Turkey.
3 Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü, İzmir.
3 Tepecik Educational and Research Hospital, Department of Pediatrics, Izmir, Turkey.
4 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, İzmir.
4 Ege University Faculty of Medicine, Department of Pediatrics, Izmir, Turkey.
5 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, İzmir.
5 Ege University Faculty of Medicine, Department of Infectious Diseases and Clinical Microbiology, Izmir, Turkey
6 Ege Üniversitesi Hastanesi, Göğüs Hastalıkları Kampüs Polikliniği, İzmir.
6 Ege University Hospital Outpatient Clinic of Chest Diseases, Izmir, Turkey.
7 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, İzmir.
7 Ege University Faculty of Medicine, Department of Chest Diseases, Izmir, Turkey.
* Bu çalışma, Ege Üniversitesi Rektörlüğü Bilimsel Araştırma Fonu (Proje No: 2010TIP25) tarafından desteklenmiş ve 2. Ulusal Klinik Mikrobiyoloji Kongresi (9-13 Kasım 2013, Belek, Antalya) ile 24th European Congress of Clinical Microbiology and Infectious Diseases (May 10-13, 2014, Barcelona, Spain)'de poster olarak sunulmuştur.
ÖZET
Bu çalışmada, influenza A (H1N1)pdm09 virusu ile oluşan salgın sonrasında, grip semptomu olan hastalarda solunum viruslarının araştırılması ve influenza A virusu saptanan hastalarda alt tiplerin multipleks PCR yöntemiyle tiplendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmaya, Eylül 2010-Ocak 2013 tarihleri arasında, 38oC'nin üzerinde ateş, halsizlik, rinit, baş ve boğaz ağrısı, öksürük, miyalji gibi Dünya Sağlık Örgütü'nün tanımladığı grip semptomları olan 700 olgudan (313 kadın, 387 erkek; yaş aralığı: 24 gün-94 yıl, ortanca yaş: 1 yıl) alınan nazofaringeal sürüntü örnekleri dahil edilmiştir. Örneklerden nükleik asit ekstraksiyonu (Viral DNA/RNA Extraction Kit, iNtRON, Güney Kore) ve cDNA sentezi (RevertAid First Strand cDNA Synthesis Kit, Fermentas, ABD) üretici firmaların önerileri doğrultusunda yapılmıştır. İnfluenza A (INF-A), influenza B (INF-B), solunum sinsityal virusu (RSV) ve diğer solunum viruslarına ait nükleik asitlerin multipleks amplifikasyonu, DPO (dual priming oligonucleotide) primerler ve RV5 ACE Screening Kit (Seegene, Güney Kore) kullanılarak gerçekleştirilmiştir. PCR ürünleri, Screen Tape çoklu tanımlama sistemi kullanılarak otomatize poliakrilamid jel elektroforezi ile saptanmıştır. Pozitifliğin saptandığı örnekler, özgül DPO primerleri, FluA ACE Subtyping ve RV15 Screening (Seegene, Güney Kore) kitleri ile tekrar çalışılmış; bu kitlerle INF-A virusunun dört alttipi [human H1 (hH1), human H3 (hH3), swine H1 (sH1), avian H5 (aH5)] ile diğer 11 solunum virusu [Adenovirus, parainfluenza virus (PIV) tip 1-4, insan bokavirusu (HBoV), insan metapnömovirusu (HMPV), rinovirus tip A ve B, koronavirus (HCoV) OC43 ve 229E/NL63] araştırılmıştır. Çalışılan örneklerin %53.6 (375/700)'sında en az bir solunum virusuna ait nükleik asit pozitifliği saptanmış; pozitif olguların %15.7 (59/375)'sinde çoklu etken tespit edilmiştir. Çoklu virus enfeksiyonlarının %83 (49/59)'ü pediatrik grupta görülmüştür. İkili etken enfeksiyonlarında en sık RSV ve rinovirus birlikteliği (18/29, %62.7) izlenmiştir. Hastalarda (n= 375) saptanan toplam 436 solunum virusunun 189 (%43.3)'u RSV, 93 (%21.4)'ü rhinovirus, 86 (%19.8)'sı INF-A, 7 (%1.6)'si INF-B, 22 (%5)'si PIV tip 1-3, 14 (%3.2)'ü HMPV, 11 (%2.5)'i HCoV, 9 (%2)'u HBoV ve 5 (%1.2)'i adenovirus olarak tanımlanmıştır. Toplam 86 INF-A virusunun 55 (%64)'i hH3, 24 (%27.9)'ü sH1 ve 7 (%8.1)'si hH1 olarak tiplendirilmiş; aH5 hiç bir örnekte tespit edilmemiştir. INF-A, INF-B, RSV ve diğer solunum viruslarının prevalansı sırasıyla; %12, %1, %27 ve %14.6 olarak bulunmuştur. RSV çocuklarda (161/313, %51), INF-A ise erişkinlerde (24/62, %38.7) en sık saptanan solunum virusları olmuştur. Grip semptomları olan hastaların %13.3 (93/700)'ünde sorumlu etkenin influenza virusları olduğu görülmüştür. Olgulardan, 1 aylık bir bebeğin üç virus tipi (INF-A hH1 + INF-A sH1 + HCoV OC43), 82 yaşında bir olgunun ise iki ayrı INF-A alt tipi (hH3 + sH1) ile enfekte olduğu belirlenmiştir. INF-A viruslarının en sık aralık-mart ayları arasında (79/86) saptandığı izlenmiştir. INF-A sH1, Şubat 2011 tarihine kadar grip olgularında en sık saptanan alt tip olmuş (22/86) ve daha sonra yerini hH3'e bırakmıştır. Şubat 2012 tarihinden itibaren grip olgularında INF-A hH3 alt tipinde belirgin bir artış (39/86) görülmüştür. Sonuç olarak, toplumda dolaşan influenza virus tip ve alt tiplerinin belirlenmesi ve sürveyansının, hem epidemiyolojik verilere katkı sağlamak hem de aşı tiplerinin seçimine yardımcı olmak açısından önemli olduğu düşünülmüştür.
Anahtar sözcükler: İnfluenza tip A virusu; alt tip; multipleks PCR; solunum virusları.
ABSTRACT
This study was conducted to investigate the respiratory viruses and subtyping of influenza A virus when positive by multiplex PCR in patients with flu-like symptoms, after the pandemic caused by influenza A (H1N1)pdm09. Nasopharyngeal swab samples collected from 700 patients (313 female, 387 male; age range: 24 days-94 yrs, median age: 1 yr) between December 2010 - January 2013 with flu-like symptoms including fever, headache, sore throat, rhinitis, cough, myalgia as defined by the World Health Organization were included in the study. Nucleic acid extractions (Viral DNA/RNA Extraction Kit, iNtRON, South Korea) and cDNA synthesis (RevertAid First Strand cDNA Synthesis Kits, Fermentas, USA) were performed according to the manufacturer's protocol. Multiplex amplification of nucleic acids was performed using DPO (dual priming oligonucleotide) primers and RV5 ACE Screening Kit (Seegene, South Korea) in terms of the presence of influenza A (INF-A) virus, influenza B (INF-B) virus, respiratory syncytial virus (RSV), and the other respiratory viruses. PCR products were detected by automated polyacrylamide gel electrophoresis using Screen Tape multiple detection system. Specimens which were positive for viral nucleic acids have been further studied by using specific DPO primers, FluA ACE Subtyping and RV15 Screening (Seegene, South Korea) kits. Four INF-A virus subtypes [human H1 (hH1), human H3 (hH3), swine H1 (sH1), avian H5 (aH5)] and 11 other respiratory viruses [Adenovirus, parainfluenza virus (PIV) types 1-4, human bocavirus (HBoV), human metapneumovirus (HMPV), rhinovirus types A and B, human coronaviruses (HCoV) OC43, 229E/NL63] were investigated with those tests. In the study, 53.6% (375/700) of the patients were found to be infected with at least one virus and multiple respiratory virus infections were detected in 15.7% (59/375) of the positive cases, which were mostly (49/59, 83%) in pediatric patients. RSV and rhinovirus coinfections were the most prevalent (18/29, 62.7%) dual infections. The distribution of 436 respiratory viruses identified from 375 patients were as follows; 189 (43.3%) RSV, 93 (21.4%) rhinovirus, 86 (19.8%) INF-A, seven (1.6%) INF-B, 22 (5%) PIV types 1-3, 14 (3.2%) HMPV, 11 (2.5%) HCoV, nine (2%) HBoV, and five (1.2%) adenovirus. Fifty-five (64%) out of 86 INF-A viruses were subtyped as hH3, 24 (27.9%) were sH1 and seven (8.1%) were hH1. Avian H5 was not detected in any samples. The overall prevalence rates of INF-A, INF-B, RSV and other respiratory viruses were 12%, 1%, 27%, and 14.6%, respectively. RSV was the most prevalent respiratory agent in pediatric (161/313, 51%) cases, while INF-A virus in adult (24/62, 38.7%) patients. Influenza viruses were detected as responsible pathogens in 13.3% (93/700) of the patients with flu-like symptoms. Among the cases, a 1-month-old baby was infected with three virus strains (INF-A hH1+INF-A sH1+HCoV OC43) and a 82-year-old patient was infected with two INF-A virus subtypes (hH3 + sH1). INF-A viruses were mostly detected (79/86) in winter period, from December to March. INF-A virus sH1, was the most prevalent subtype in flu cases till February 2011 (22/86), after replaced by INF-A virus hH3. Beginning from February 2012, a significant increase observed in the cases infected with INF-A virus subtype hH3 (39/86). In conclusion, the identification and surveillance of influenza virus types and subtypes circulating in populations have importance both for epidemiological data and selection of vaccine strains.
Key words: Influenza virus type A; subtype; multiplex PCR; respiratory viruses.
Geliş Tarihi (Received): 18.07.2014 • Kabul Ediliş Tarihi (Accepted): 15.09.2014
GİRİŞ
Akut solunum yolu hastalıkları toplumda en yaygın görülen enfeksiyon hastalıklarından biridir. Çocuklarda ve yaşlılarda ciddi ve yaşamı tehdit eden klinik bulgularla seyredebilir ve özellikle beş yaş altı çocuklarda tüm ölümlerin 1/5'inin nedenidir1,2. Akut solunum yolu enfeksiyonlarının yaklaşık %20-60'ının virus kaynaklı olduğu vurgulanmaktadır2,3. Genel olarak, çocuklarda en sık görülen etken solunum sinsityal virusu (RSV), erişkinlerde ise influenza viruslarıdır2,3. Yapılan araştırmalarda, özellikle yaşamın erken dönemlerinde kişilerin yılda 5-6 kez viral solunum yolu enfeksiyonu geçirdikleri bildirilmiştir2.
Epidemi ve pandemilere neden olan influenza A (INF-A) virusunun toplumdaki yaygınlığı, diğer solunum viruslarından farklıdır. Her bölgeye göre influenza viruslarının etkinliğinin başladığı aylar, süresi ve pik yaptığı dönemler değişmektedir. İnfluenza virusları hızla toplumda yayıldığı ve kitleleri etkilediği için grip sürveyansına tüm dünyada önem verilmektedir4,5. Ülkemizde de 2005 yılından itibaren "Ulusal Sentinel Sürveyans Ağı" kurularak, ülke düzeyinde aktivite gösteren INF-A virusunun alt tipleri, yaygınlığı, mevsimsel özellikleri gibi verilere ulaşılması sağlanmıştır6,7. Böylece dünya çapında influenza aktivitesi ile ilgili bilgiler paylaşılmakta, yeni bir alt tipin ortaya çıkıp çıkmadığı belirlenebilmekte ve ulusal ve uluslararası platformda influenza viruslarının yayılımının en aza indirilebilmesi için önlemler alınabilmektedir. Bu çalışmada, 2010-2013 yılları arasında grip semptomlarıyla başvuran hastalardan alınan nazofaringeal sürüntü (NFS) örneklerinde multipleks PCR yöntemiyle solunum viruslarının dağılımının araştırılması ve INF-A virusu pozitif olanların alt tiplerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
GEREÇ ve YÖNTEM
Eylül 2010-Ocak 2013 tarihleri arasında 38oC'nin üzerinde ateş, halsizlik, rinit, baş ve boğaz ağrısı, öksürük, miyalji gibi Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)'nün tanımladığı8 grip semptomları olan 557 çocuk ve 143 erişkin olmak üzere toplam 700 hastanın (313 kadın, 387 erkek; yaş aralığı: 24 gün-94 yıl, ortanca: 1 yıl) NFS örnekleri toplandı. Örnekler laboratuvara soğuk zincir kurallarına uyularak viral taşıma besiyeri (VTM, Vircell, İspanya) içinde gönderildi. Çalışma, Ege Üniversitesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulu onayı (11.01.2010, sayı: 09-10.1/3) ile gerçekleştirildi.
Örneklerden nükleik asit ekstraksiyonu, Viral DNA/RNA Extraction Kit (iNtRON, Güney Kore) kullanılarak üretici firmanın önerileri doğrultusunda yapıldı. Ekstraksiyon işleminden itibaren reaksiyona internal kontroller ilave edildi. Ekstraksiyon işleminden sonra, ters transkripsiyon ile cDNA'lar üretici firmanın (RevertAid First Strand cDNA Synthesis Kits, Fermentas, ABD) önerileri doğrultusunda sentezlendi ve cDNA'ların multipleks amplifikasyonu DPO (dual priming oligonucleotide) primerler ve "RV5 ACE Screening Kit" (Seegene, Güney Kore) (Influenza virus tip A ve B, RSV ve diğer solunum virusları) kullanılarak üretici firmanın önerilerine göre yapıldı. Amplifiye ürün tam otomatize "Screen Tape" çoklu tanımlama cihazına yüklendi. Bu cihazda, PCR ürününe otomatize poliakrilamid jel elektroforezi uygulandı ve sonuçlar "RV5 ACE Screening Software" kullanılarak belirlendi.
Diğer solunum virusları veya INF-A virusu pozitif bulunan örneklere tekrar multipleks PCR (mPCR) uygulanarak tiplendirme yapıldı. Gruplandırılmış şekilde diğer solunum virusları [adenovirus (AdV), parainfluenza virus tip 1-4 (PIV 1-4), insan bokavirusu (HBoV), insan metapnömovirusu (HMPV), rinovirus A/B (HRV), insan koronavirusu (HCoV) OC43, 229E/NL63] pozitif bulunan örnekler, her bir virusa özgül DPO primerleri, DNA polimeraz enzimi, dNTPs, ana karışım (mastermix), 8-MOP solüsyonu, internal kontrol bulunan "RV15 ACE Screening" (Seegene, Güney Kore) kiti kullanılarak üretici firmanın önerileri doğrultusunda cDNA'lar çoklu amplifiye edildi. Amplifiye ürün tam otomatize "Screen Tape" çoklu tanımlama cihazına yüklendi. Bu cihazda, PCR ürününe otomatize poliakrilamid jel elektroforezi yapıldı ve sonuçlar "RV15 ACE Screening Software" kullanılarak belirlendi.
INF-A virusu pozitif bulunan örneklere, içeriğinde; "human" H1 ve H3 (hH1, hH3), "swine" H1 (sH1) ve "avian" H5 (aH5) serotiplerine özgül DPO primerleri, DNA polimeraz enzimi, dNTPs, ana karışım, 8-MOP solüsyonu, internal kontrol bulunan "FluA ACE Screening" (Seegene, Güney Kore) kiti kullanılarak üretici firmanın önerilerine göre cDNA'lar çoklu amplifiye edildi. Amplifiye ürün tam otomatize "Screen Tape" çoklu tanımlama cihazına yüklendi; yukardaki işlemler tekrarlandı ve "FluA ACE Subtyping Software" ile INF-A virusu tiplendirildi.
Tüm testlerde pozitif ve negatif kontroller kullanıldı. Kullanılan kitlerin tümünde solunum viruslarının ve INF-A alt tiplerinin özgül bölgeleri çoğaltıldı ve her biri farklı amplikon boyutlarında sentezlendi9. Elde edilen sonuçlarda, sınırda bant yoğunluğu olan ve geçersiz sonuç alınan örneklerin tümünde test tekrarlandı.
İstatistiksel analizde, oranların belirlenmesi ve ki-kare testi (Pearson Chi-Square), SPSS (v21) programıyla yapıldı.
BULGULAR
Çalışmamızda, grip semptomları olan toplam 700 hastanın 375 (%53.6)'inde, en az bir solunum virusuna ait nükleik asit pozitifliği saptanmıştır. Pozitiflik oranı çocuklarda %56.2 (313/557), erişkinlerde ise %43.4 (62/143) olarak belirlenmiştir (p< 0.005). Virus pozitifliği tespit edilen olguların %15.7 (59/375)'sinde çoklu etken saptanmış; bu olguların 49'unun çocuk, 10'unun erişkin olduğu izlenmiştir (Tablo I). Pozitif 375 örnekte saptanan toplam 436 solunum virusunun dağılımı Tablo II'de görülmektedir.
INF-A virus pozitifliği çocuklarda %16.8 (n= 60), erişkinlerde ise %10.8 (n= 24) oranında saptanmış (p< 0.048); toplam 84 hastada saptanan 86 INF-A suşunun 55 (%64)'i hH3, 24 (%27.9)'ü sH1 ve 7 (%8.1)'si hH1 olarak tiplendirilmiştir. Toplam 60 çocukta saptanan 61 INF-A suşunun %78.7 (n= 48)'si hH3, %13.1 (n= 8)'i sH1 ve %8.2 (n= 5)'si hH1 olarak tanımlanırken; bu oranlar toplam 24 erişkin hastada saptanan 25 INF-A suşu için sırasıyla %28 (n= 7), %64 (n= 16) ve %8 (n= 2) olarak belirlenmiştir. Bir aylık bir bebekte INF-A hH1, sH1 ve HCoV OC43 üçlü etken, 82 yaşında bir erkek hastada ise INF-A hH3 ve sH1 ikili etken olarak saptanmıştır. Parainfluenza virus tip 4, HCoV serotip 229E ve INF-A aH5 alt tipi hiçbir örnekte pozitif bulunmamıştır.
Grip semptomları olan hastalardan en fazla örnek aralık, ocak ve şubat aylarında toplanmış ve solunum virusları için pozitiflik oranları bu aylarda sırasıyla %62.4, %63.9, %62.2 olarak bulunmuştur. INF-A virus pozitifliği ise aralık, ocak ve şubat aylarında sırasıyla %7.2 (n= 9), %9.5 (n= 14) ve %24.9 (n= 46) olarak saptanmıştır (Tablo III).
TARTIŞMA
Akut solunum yolu (ASY) enfeksiyonlarında en sık rastlanılan viral etken RSV (%24-29) olup, onu rinoviruslar (%24), parainfluenza viruslar (%10), adenoviruslar (%7) ve influenza virusları (%4-5) izlemektedir2,10-12. Ülkemizde yapılan çalışmalarda, solunum viruslarının pozitiflik oranları %41.8-67.8 arasında bildirilmektedir13,14. Bizim çalışmamızda da, grip olgularının %53.6 (375/700)'sında bir veya birden fazla solunum virusu pozitifliği saptanmış; ASY enfeksiyonu olan pediatrik grupta, erişkin gruba göre solunum viruslarının tespit edilme oranı istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur (%56.2'ye karşı %43.4, p< 0.005). Tek veya çoklu etken enfeksiyonlarında, pediatrik grupta en sık RSV'nin, erişkin grupta ise en sık INF-A'nın etken olduğu görülmüştür (Tablo I). Rinoviruslar (HRV), pediatrik ve erişkin gruplarda benzer oranlarda saptanırken, HMPV sadece pediatrik olgularda tespit edilmiştir. Ülkemizde yapılan çalışmalarda, ASY enfeksiyonu olan çocuklarda RSV, influenza virusları ve rinoviruslar ilk sırayı almaktadır13-15. Goka ve arkadaşları16, viral ASY enfeksiyonlarında ko-enfeksiyon oranlarının %5-62 (ortalama %23) arasında değiştiğini ve en sık saptanan etkenin RSV olduğunu rapor etmişlerdir. Bizim çalışmamızda da, virus pozitifliği tespit edilen olguların %15.7'sinde çoklu etken saptanmış; olguların çoğunun pediatrik grupta olduğu izlenmiş ve çoklu etken enfeksiyonlarında ilk sırayı RSV, ikinci sırayı HRV almıştır (Tablo I). Çalışmamızda saptanan ko-enfeksiyon oranları ve RSV-HRV birlikteliği, ülkemizde yapılan diğer çalışmaların13,14 bulgularına paraleldir.
Ülkemizde dolaşımda olan influenza virusları sentinel sürveyans kapsamındadır7. Bu çalışmada sadece grip sezonunda değil diğer aylarda da örnek toplanmasına devam edilmiş ve bölgemizde mevsimlere ve yaş grubuna göre INF-A alt tipleri saptanmıştır. Hastaların %12'sinde INF-A, %1'inde INF-B pozitif bulunmuştur. INF-A virusu erişkin grupta pediatrik gruba göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha fazla oranda saptanmıştır. Pediatrik grupta en fazla bulunan INF-A alt tipi hH3, erişkin grupta ise sH1 olmuştur. INF-A virusunun farklı alt tiplerinin aynı hücrede replike olması sonucu antijenik shift olasılığının artığı bilinmektedir17. Bu çalışmada bir aylık bir bebek (hH1,sH1) ve 82 yaşındaki bir erkek hastanın (hH3,sH1), iki farklı INF-A alt tipi ile enfekte olduğu saptanmıştır. Daha önce yapılan çalışmalarda, bu yöntemle solunum viruslarının saptanmasında duyarlılığın %67-97, özgüllüğün %80-100 arasında; INF-A alt tiplerinin saptanmasında ise konvansiyonel yöntemlere göre test pozitiflik oranın %89.7 olduğu bildirilmiştir9,18. Kullanılan testleriyle, daha önce herhangi bir çapraz reaksiyon bildirilmediği9,18 ve her bir solunum virusuna ait hedeflenen özgül bölgeler ve amplikon boyutları farklı olduğu için, çoklu etken enfeksiyonların çapraz reaksiyon nedeniyle olduğu düşünülmemiştir.
Ciblak ve arkadaşlarının19 çalışmasında, 2010-2011 influenza sezonunda grip olgularında en fazla A(H1N1)pdm09, 2011-2012 sezonunda ise en sık INF-A (H3N2) alt tipi bulunmuştur. Bu çalışmada da benzer olarak, INF-A sH1 alt tipi, çalışmanın başlangıcından Şubat 2011 tarihine kadar grip olgularında en fazla bulunan alt tip olmuştur. DSÖ20 tarafından 2012 yılı başlarından itibaren INF-A (H3N2v) alt tipinin ABD ve dünyada yaygınlaşmaya başladığı bildirildikten sonra, bu çalışmada da Şubat 2012 tarihinden itibaren hH3 olgularında belirgin bir artış görülmüştür. INF-A aH5 alt tipi hiçbir olguda saptanmamıştır. Ulusal influenza verileri ile bu çalışma ile karşılaştırıldığında, grip semptomları olan hastalarda influenza viruslarının daha az oranda saptandığı görülmüş; bunun mevsimsel farklılıklardan veya çalışmada kullanılan yöntemlerden kaynaklanabileceği düşünülmüştür.
Grip semptomları olan hastalar, polikliniklere en fazla aralık-mart ayları arasında başvurmuş ve solunum viruslarının pozitiflik oranları da bu aylarda diğerlerine göre daha yüksek bulunmuştur. Bölgemizde, INF-A ile oluşan ASY enfeksiyonları en sık kış aylarında görülmesine karşın, Şubat ayındaki belirgin artış dikkati çekmiştir (Tablo III).
Sonuç olarak çalışmamızda, grip semptomları olan çocuklarda RSV, erişkinlerde ise INF-A en sık saptanan solunum virusları olmuştur. Solunum virusları ile ko-enfeksiyon oranları, uluslararası verilere göre düşük, ulusal verilerle benzer oranlarda bulunmuştur. İnfluenza viruslarının, bölgemizde genel olarak dört ay (aralık-ocak-şubat-mart) aktif olduğu, INF-A alt tiplerinin ulusal ve uluslararası verilere benzer olduğu görülmüştür.
KAYNAKLAR
İletişim (Correspondence):
Prof. Dr. Candan Çiçek,
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi,
Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı,
35100 Bornova, İzmir, Türkiye.
Tel (Phone): +90 232 390 2993,
E-posta (E-mail): candan.cicek@ege.edu.tr