Yazdır

Olgu Sunumu/Case Report
Mikrobiyol Bul 2015; 49(1): 130-134

İmmün Kompetan Bir Hastada Aspergillus protuberus'un Neden Olduğu İlk İnatçı Vajinit Olgusu*

The First Case of Persistent Vaginitis Due to Aspergillus protuberus in an Immunocompetent Patient

Barış Ata BORSA1, Gonca ÖZGÜN2, Jos HOUBRAKEN3, Fırat ÖKMEN4

1 İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, İstanbul.

1 Istanbul Kemerburgaz University Faculty of Medicine, Department of Medical Microbiology, Istanbul, Turkey.

2 Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı, Ankara.

2 Baskent University Faculty of Medicine, Department of Pathology, Ankara, Turkey.

3 CBS-KNAW Mantar Biyoçeşitlilik Merkezi, Utrecht, Hollanda.

3 CBS-KNAW Fungal Biodiversity Centre, Utrecht, Nederlands.

4 Mardin Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği, Mardin.

4 Mardin Gynecology and Pediatrics Hospital, Gynecology and Obstetrics Clinic, Mardin, Turkey.

* Bu olgu, 23. ECCMID Kongresi (27-30 Nisan 2013, Berlin, Almanya)'nde sunulmuştur.

ÖZ

Vajinal mantar enfeksiyonlarının büyük çoğunluğu Candida türleri tarafından oluşturulmakta, küf mantarlarının neden olduğu vajinitlere ise oldukça nadir rastlanmaktadır. Bu raporda, immün kompetan bir hastada Aspergillus protuberus'un neden olduğu ilk vajinit olgusu sunulmaktadır. A.protuberus, yakın zamana kadar, sıklıkla immün sistemi zayıf kişilerde enfeksiyonlara neden olabilen Aspergillus section Versicolores grubunun bir üyesi olarak bilinen küf mantarıdır. Bu grup mantarların insanlarda nadiren de olsa pulmoner enfeksiyonlar, göz enfeksiyonları, otomikoz, osteomyelit ve onikomikoz gibi çeşitli enfeksiyonlara neden olabildiği bilinmekle beraber, A.protuberus'a bağlı bir enfeksiyon henüz bildirilmemiştir. Hastamız, yaklaşık bir aydır pelvik ağrı, vajinal akıntı ve kaşıntı şikayetleri ile hastanemize başvuran ve Candida vajiniti ön tanısı alan 42 yaşında immün kompetan bir olgudur. Mikonazol nitrat ve klotrimazol ile yapılan vajinal kandidiyaz tedavilerine rağmen hastanın şikayetlerinin devam etmesi üzerine yapılan servikal yayma incelemesinde, dallanan septalı mantar hifleri ve konidyumları görülmüştür. Bunun üzerine, alınan vajinal akıntıdan yapılan mikroskobik incelemede görülen mantar hif ve konidyumları da servikal yayma ile uyumlu bulunmuş ve etkenin Aspergillus spp. mantar olduğu düşünülmüştür. Vajinal akıntı örnekleri, biri oda ısısında, diğeri 37oC'de inkübe edilmek üzere iki ayrı Saboraud dekstroz agar (SDA) besiyerine ekilmiş; oda ısısında inkübe edilen besiyerinde 5 gün sonunda beyaz, pudramsı ve saf görünümlü mantar kolonileri ürediği halde diğerinde üreme olmamıştır. Üreyen küf mantarı tanımlanmak üzere CBS-KNAW Fungal Biodiversity Center kurumuna gönderilmiş ve burada yapılan fenotipik analizler mantar kolonilerinin Aspergillus section Versicolores grubuna ait olduğunu göstermiştir. Tanının doğrulanması amacıyla Malt Extract agar besiyerine pasajlanan mantar kolonilerinden 7 günlük inkübasyon sonunda, DNA izolasyonu ve ITS (Internal Transcribed Spacer) dizi analizi yapılmıştır. Elde edilen dizilerin NCBI ve CBS-KNAW Fungal Biodiversity Center bilgi bankaları ile kıyaslanması sonucu, izolat Aspergillus section Versicolores olarak doğrulanmıştır. Kısa süre sonra mantarların sınıflandırmasında ortaya çıkan değişiklikler nedeniyle ek olarak kısmi b-tubulin ve kalmodulin dizi analizi yapılması uygun görülmüş; çalışma sonunda mantar türü Aspergillus section Versicolores grubundan son sınıflandırma ile ayrılan türlerden olan A.protuberus olarak tanımlanmıştır. Vajinal akıntının mikroskobik incelemesine dayanarak “Aspergillus spp.” şeklinde yapılan ilk raporlamanın ardından hastaya bir daha ulaşılamamış; bu nedenle ayrıntılı demografik bilgiler, etkenin olası kaynağı ve bulaş yolu ve hastalığın prognozu ile ilgili veriler alınamamıştır. Sonuç olarak, bir küf mantarı olan A.protuberus tarafından oluşturulan, klinik, patolojik, mikrobiyolojik ve moleküler veriler ile kanıtlanmış inatçı bir vajinit olgusu tanımlanmıştır.

Anahtar sözcükler: Aspergillus protuberus; vajinit; tanı.

ABSTRACT

The vast majority of vaginal fungal infections are caused by Candida species. However, vaginitis cases caused by molds are extremely rare. Aspergillus protuberus is previously known as a member of Aspergillus section Versicolores which can cause opportunistic infections in immunocompromised patients, however it has recently been described as a seperate species. Although the members of Aspergillus section Versicolores have been isolated rarely in cases of pulmonary infections, eye infections, otomycosis, osteomyelitis and onycomycoses, to the best of our knowledge, there is no published case of human infection caused by A.protuberus. In this report, the first case of persistent vaginitis due to A.protuberus in an immunocompetent patient was presented. A 42-year-old female patient was admitted to our hospital with the complaints of pelvic pain, vaginal itching and discharge during one month. Her symptoms had been persistant despite of the miconazole nitrate and clotrimazole therapies for probable candidal vaginitis. Fungal structures such as branched, septate hyphae together with the conidial forms were seen in microscopic examination as in the cervical smear. Thereafter, a vaginal discharge sample was taken for microbiological evaluation and similar characteristics of fungal structures were observed in the microscopic examination as of cervical smear. Then, preliminary result was reported as Aspergillus spp. At the same time, the sample was plated on Sabouraud dextrose agar (SDA) in duplicate and incubated at room temperature and at 37oC. After 5 days, white, powdery and pure-looking fungal colonies were observed in SDA which was incubated at room temperature, while the other medium remained sterile. The culture was submitted to the CBS-KNAW Fungal Biodiversity Center for further characterization. Phenotypic identification showed that the isolated strain belonged to the Aspergillus section Versicolores. The strain was grown for 7 days on malt extract agar and then ITS regions were amplified and sequenced from isolated DNA for genomic characterization. The obtained sequences were compared with the NCBI database and internal databases of the CBS-KNAW Fungal Biodiversity Centre and confirmed as Aspergillus section Versicolores. As a result of recent changes in classification of fungi, analysis of partial b-tubulin and calmodulin sequences have also been used to obtain a detailed and precise characterization. Eventually, the strain has been identified as A.protuberus which is a recently accepted species distinct from Aspergillus section Versicolores. As the patient could not be contacted after the preliminary report, detailed demographical information, probable origin and route of transmission of the agent and prognosis of infection remained obscure. In conclusion, the first case of vaginitis caused by A.protuberus was described in this report with the support of clinical, pathological, microbiological and molecular data.

Keywords: Aspergillus protuberus; vaginitis; diagnosis.

Geliş Tarihi (Received): 10.09.2014 • Kabul Ediliş Tarihi (Accepted): 04.10.2014

GİRİŞ

Aspergillus türleri, doğada yaygın olarak bulunan küf mantarlarıdır. Aspergillus cinsi 185'in üzerinde tür içermekle beraber bunlardan 20'den fazlasının insanda fırsatçı enfeksiyonlara neden olabildiği gösterilmiştir. Bunların arasında A.fumigatus klinik örneklerden en sık izole edilen tür olup, bunu A.flavus ve A.niger takip etmektedir. Ayrıca A.clavatus, A.glaucus grup, A.nidulans, A.oryzae, A.terreus, A.ustus ve A.versicolor gibi türlerin de fırsatçı enfeksiyonlara neden olabildiği gösterilmiştir1. A.versicolor, atmosferde, toprakta, su kaynaklarında ve bitkilerde sıklıkla bulunabilen, doğada yaygın bir mantar türü olmakla beraber insanlarda nadiren fırsatçı enfeksiyonlara neden olur2. Çeşitli kaynaklarda bu türe bağlı akciğer enfeksiyonları3,4, endoftalmit5,6, epikorneal asperjilloma7, otomikoz8 ve osteomiyelit9 olguları bildirilmiş; ayrıca nadiren onikomikoz etkeni olarak da izole edilmiştir10,11,12,13. A.protuberus ise, önceleri Aspergillus section Versicolores grubunun bir üyesi olarak bilinmekte iken, mantarın olgumuzdan ilk izolasyonu ve tanımlanmasından kısa süre sonra ayrı bir tür olarak tanımlanmıştır14. Bu raporda, immün kompetan bir hastada A.protuberus tarafından oluşturulan inatçı bir vajinit olgusu sunulmaktadır.

OLGU SUNUMU

Tıbbi geçmişinde immün yetmezlik ve/veya intrauterin cihaz kullanım öyküsü bulunmayan; bir ay süresince pelvik ağrı, vajinal kaşıntı ve akıntı şikayetleriyle Mardin Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesine başvuran 42 yaşında kadın hastanın semptomları, kandida vajiniti ön tanısı ile mikonazol nitrat ve klotrimazol tedavisi almasına rağmen inatçı şekilde devam etmiştir. Patoloji laboratuvarımıza gönderilen servikal yayma örneğinde; dallanan, septalı mantar hifleri ve konidyaların görülmesi üzerine hastadan mikolojik inceleme amacıyla vajinal akıntı örneği alınmıştır. Örnek, iki ayrı Saboraud dekstroz agar (SDA) besiyerine ekilerek bir tanesi oda ısısında, diğeri 37oC'de olacak şekilde inkübe edilmiştir. Ayrıca, örnekten yapılan Gram boyamada, servikal yayma örneğindekine uygun şekilde Aspergillus cinsine benzeyen mantar hifleri görülmüştür. Bunun üzerine ilk rapor mikrobiyoloji laboratuvarı tarafından Aspergillus spp. şeklinde verilmiş ve kültür sonuçları beklenmiştir. Oda ısısında inkübe edilen SDA besiyerinde 5 gün sonunda beyaz, pudramsı ve saf görünümlü mantar kolonilerinin ürediği, buna karşın 37oC'de inkübe edilen besiyerinde üreme olmadığı görülmüştür. Üreyen mantar kolonilerinin kontamine olmasını engellemek amacıyla petri hiç açılmadan, CBS-KNAW Fungal Biodiversity Center ile bağlantıya geçilmiş ve tanımlama için besiyeri bu kuruma gönderilmiştir. Burada yapılan çalışmalar, mantar kolonilerinin fenotipik olarak Aspergillus section Versicolores grubuna ait olduğunu göstermiş ve ileri tanımlama için moleküler analiz uygun görülmüştür. İzolat, Malt Extract agar (MEA) besiyerinde 7 gün süresince inkübe edilmiş ve üreyen kolonilerden UltracleanTM Microbial DNA izolasyon kiti (MoBio, ABD) kullanılarak DNA ekstraksiyonu yapılmıştır. DNA'nın “Internal Transcribed Spacer” (ITS) bölgeleri, V9G ve LS266 primerleri kullanılarak çoğaltılmış ve dizilenmiştir15,16. Elde edilen veriler NCBI ve CBS-KNAW Fungal Biodiversity Center dizi bilgi bankaları ile kıyaslanarak mantar türü Aspergillus section Versicolores olarak doğrulanmıştır. Kısa süre sonra mantarların sınıflandırmasında ortaya çıkan değişiklikler14 nedeniyle ITS dizi analizi tür tanımlanması için yetersiz bulunmuş; daha ileri tanımlama amacıyla kısmi b-tubulin ve kalmodulin dizi analizi uygulanmıştır. Çalışma sonunda mantar türü Aspergillus section Versicolores grubundan son sınıflandırma14 ile ayrılan türlerden olan A.protuberus olarak tanımlanmıştır. Vajinal akıntının mikroskobik incelemesine dayanarak yapılan ilk raporlamanın ardından hastaya bir daha ulaşılamamış, bu nedenle ayrıntılı demografik bilgiler, etkenin olası kaynağı ve bulaş yolu ve hastalığın prognozu ile ilgili veriler alınamamıştır.

TARTIŞMA

Mantarlara bağlı vajinitler, immün sistemi normal bireylerde genellikle Candida türleri tarafından oluşturulmaktadır. Vajinal enfeksiyonlarda etken olarak küf mantarlarına ise son derece nadir rastlanmaktadır. Mucor indicus17 ve Paecilomyces lilacinus18 literatürde immün kompetan kişilerde vajinal enfeksiyonlara neden oldukları bildirilen küf mantarlarıdır. Olgumuz, bir küf mantarı olan A.protuberus tarafından oluşturulan; klinik, patolojik, mikrobiyolojik ve moleküler veriler ile kanıtlanmış inatçı bir vajinit olgusudur. İzole edilen mantar türü, sınıflandırmadaki yeri henüz değişmiş ve insan enfeksiyonlarında son derece nadir rastlandığı tahmin edilen bir türdür. İnsanlar ile A.protuberus türleri arasındaki ilişkilere dair yapılmış çalışmalar oldukça sınırlıdır. Mathan ve arkadaşları19 yaptıkları çalışmada, bazı A.protuberus alt tiplerinin antimikrobiyal ve anti-kanser etkilerinin olduğunu iddia etmişlerdir. Bildiğimiz kadarıyla olgumuz, A.protuberus tarafından insanda oluşturulmuş ilk enfeksiyon olma özelliğini taşımaktadır.

KAYNAKLAR

  1. Pattron DD. Aspergillus, Health Implication & Recommendations for Public Health Food Safety. Internet Journal of Food Safety 2006; 8: 19-23.
  2. Liang Y, Zhao W, Xu J, Miller DJ. Characterization of two related exoantigens from the biodeteriogenic fungus Aspergillus versicolor. Int Biodeterior Biodegrad 2011; 65(1): 217-26.
  3. Hodgson MJ, Morey P, Leung WY, et al. Building-associated pulmonary disease from exposure to Stachybotrys chartarum and Aspergillus versicolor. J Occup Environ Med 1998; 40(3): 241-9.
  4. Charles MP, Noyal MJ, Easow JM, Ravishankar M. Invasive pulmonary aspergillosis caused by Aspergillus versicolor in a patient on mechanical ventilation. Australas Med J 2011; 4(11): 632-4.
  5. Perri P, Campa C, Incorvaia C, et al. Endogenous Aspergillus versicolor endophthalmitis in an immuno-competent HIV-positive patient. Mycopathologia 2005; 160(3): 259-61.
  6. Bifrare YD, Wolfensberger TJ. Protracted Aspergillus versicolor endophthalmitis caused by corneal microperforation. Klin Monbl Augenheilkd 2007; 224(4): 314-6.
  7. Weichel ED, Bower KS, Ward TP, Hidayat A. Epicorneal aspergilloma after penetrating keratoplasty. Cornea 2002; 21(8): 825-7.
  8. Rotoli M, Sascaro G, Cavalieri S. Aspergillus versicolor infection of the external auditory canal successfully treated with terbinafine. Dermatology 2001; 202(2): 143.
  9. Liu Z, Hou T, Shen Q, Liao W, Xu H. Osteomyelitis of sacral spine caused by Aspergillus versicolor with neurologic deficits. Chin Med J (Engl) 1995; 108(6): 472-5.
  10. López-Jodra O, Torres-Rodríguez JM. Unusual fungal species causing onychomycosis. Rev Iberoam Micol 1999; 16(S): S11-5.
  11. Torres-Rodríguez JM, Madrenys-Brunet N, Siddat M, López-Jodra O, Jimenez T. Aspergillus versicolor as cause of onychomycosis: report of 12 cases and susceptibility testing to antifungal drugs. J Eur Acad Dermatol Venereol 1998; 11(1): 25-31.
  12. Moreno G, Arenas R. Other fungi causing onychomycosis. Clin Dermatol 2010; 28(2): 160-3.
  13. Veraldi S, Chiaratti A, Harak H. Onychomycosis caused by Aspergillus versicolor. Mycoses 2010; 53(4): 363-5.
  14. Jurjevic Z, Peterson SW, Horn BW. Aspergillus section Versicolores: nine new species and multilocus DNA sequence based phylogeny. IMA Fungus 2012; 3(1): 59-79.
  15. Houbraken J, Frisvad JC, Samson RA. Taxonomy of Penicillium section Citrina. Stud Mycol 2011; 70(1): 53-138.
  16. Houbraken J, Spierenburg H, Frisvad JC. Rasamsonia, a new genus comprising thermotolerant and thermophilic Talaromyces and Geosmithia species. Antonie van Leeuwenhoek 2012; 101(2): 403-21.
  17. Sobel JD. Vaginal mucormycosis: a case report. Infect Dis Obstet Gynecol 2001; 9(2): 117-8.
  18. Carey J, D'Amico R, Sutton DA, Rinaldi MG. Paecilomyces lilacinus vaginitis in an immuno-competent patient. Emerg Infect Dis 2003; 9(9): 1155-8.
  19. Mathan S, Smith AA, Kumaran J, Prakash S. Anticancer and antimicrobial activity of Aspergillus protuberus SP1 isolated from marine sediments of South Indian Coast. CJNM 2011; 9(4): 286-92.

İletişim (Correspondence):

Yrd. Doç. Dr. Barış Ata Borsa,

İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi Tıp Fakültesi,

Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı,

34217 Bağcılar, İstanbul, Türkiye.

Tel (Phone): +90 539 671 9543,

E-posta (E-mail): baris.borsa@kemerburgaz.edu.tr

Yazdır