Yazdır

�zg�n �alışma/Original Article
Mikrobiyol Bul 2016; 50(1): 53-62

T�rkiye'de Farklı Coğrafi B�lgelerde ve Farklı Hasta Gruplarındaki Sitomegalovirus İzolatlarının
Glikoprotein B Genotiplerinin Belirlenmesi

Determination of Cytomegalovirus Glycoprotein B Genotypes in Different Geographical Regions and
Different Patient Groups in Turkey

Duygu EREN DAĞLAR1, G�zde �NG�T2, Dilek �OLAK2, Aykut �ZKUL3, Derya MUTLU2, Ayşın ZEYTİNOĞLU4,
Kenan MİDİLLİ5, Selma G�KAHMETOĞLU6, Filiz G�NSEREN7, Dilara �Ğ�N�2, Meral G�LTEKİN2

1 Aydın Devlet Hastanesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Laboratuvarı, Aydın.

1 Aydin State Hospital, Medical Microbiology� Laboratory, Aydin, Turkey.

2 Akdeniz �niversitesi Tıp Fak�ltesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Antalya.

2 Akdeniz University Faculty of Medicine, Department of Medical Microbiology, Antalya, Turkey.

3 Ankara �niversitesi Veteriner Fak�ltesi, Viroloji Anabilim Dalı, Ankara.

3 Ankara University Faculty of Veterinary, Department of Virology, Ankara, Turkey.

4 Ege �niversitesi Tıp Fak�ltesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, İzmir.

4 Ege University Faculty of Medicine, Department of Medical Microbiology, Izmir, Turkey.

5 İstanbul �niversitesi Cerrahpaşa Tıp Fak�ltesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, İstanbul.

5 Istanbul University, Cerrahpasa Faculty of Medicine, Department of Medical Microbiology, Istanbul, Turkey.

6 Erciyes �niversitesi Tıp Fak�ltesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Kayseri.

6 Erciyes University Faculty of Medicine, Department of Medical Microbiology, Kayseri, Turkey.

7 Akdeniz �niversitesi Tıp Fak�ltesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Antalya.

7 Akdeniz University Faculty of Medicine, Department of Infectious Diseases and Clinical Microbiology, Antalya, Turkey.

�Z

T�m d�nyada yaygın olarak bulunan sitomegalovirus (cytomegalovirus; CMV), imm�n sistemi normal konaklarda sıklıkla belirtisiz enfeksiyonlara yol a�arken, imm�n yetmezliği olanlarda ve fetusta �ok ciddi komplikasyonlara neden olabilmektedir. CMV'nin zarf yapısında yer alan glikoprotein B (gB), bu proteini kodlayan UL55 genindeki polimorfizmlere g�re d�rt genotipe ayrılmaktadır. CMV gB geninde saptanan n�kleotid polimorfizmlerinin; virusun h�cre tropizmini, konağın imm�n yanıtını ve sonu�ta CMV'nin patogenezini etkileyebileceği d�ş�n�lmektedir. Bu araştırmanın amacı, T�rkiye'nin farklı b�lgelerinden ve farklı hasta gruplarından elde edilen CMV izolatlarının gB genotiplerinin belirlenmesidir. �alışmaya, Akdeniz, Ege, İstanbul Cerrahpaşa ve Erciyes �niversiteleri Tıp Fak�ltesi Hastanelerinde 2001-2014 yılları arasında polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) ve/veya antijenemi testi ile CMV enfeksiyonu saptanmış olan toplam 136 hastaya (66 kadın, 70 erkek; yaş aralığı: 0-65 yıl, yaş ortalaması: 24.03 � 17.17) ait klinik �rnek dahil edilmiştir. Olguların 80'i b�brek transplant (BT) alıcısı, 35'i k�k h�cre transplant (KHT) alıcısı, 13'� yenidoğan, yedisi kalp transplant (KT) alıcısı ve biri gebeden oluşmaktadır. CMV gB genotiplendirmesi PCR-RFLP (restriction fragment length polymorphism) y�ntemiyle ger�ekleştirilmiş; farklı genotiplerden rastgele se�ilen 15 izolatın DNA dizi analizi sonucunda filogenetik analiz yapılmıştır. İncelenen 136 (135 plazma, 1 amniyon sıvısı) �rnekte en sık saptanan genotip gB1 (n= 44, %32.4) olmuş, bunu gB2 (n= 39, %28.6), gB3 (n= 36, %26.5) ve gB4 (n= 8, %5.9) izlemiş, dokuz (%6.6) �rnekte ise tiplendirme yapılamamıştır. Hasta gruplarına g�re incelendiğinde; BT alıcılarında gB1 %32.3, gB2 %28.7, gB3 %26.5 ve gB4 %5.9; KHT alıcılarında gB1 %34.3, gB2 %28.6, gB3 %22.9 ve gB4 %5.7; KT alıcılarında gB3 %57.1, gB1 %14.3 ve gB2 %14.3; yenidoğanlarda gB1 %38.4, gB3 %30.8, gB2 %15.4 ve gB4 %7.7 oranlarında saptanmış, bir gebe hastada ise gB2 genotipi tanımlanmıştır. �alışmamız, CMV gB genotiplerinin belirlenmesine y�nelik tanımlayıcı bir araştırma niteliğinde olduğundan, genotiplerin viral y�k, semptomatik hastalık ve prognoz gibi değişkenlerle ilişkisi araştırılmamıştır. Sonu� olarak; d�rt ayrı ilimizdeki değişik olgu gruplarından farklı CMV gB genotiplerinin izole edilmiş olması, �lkemizdeki CMV gB �eşitliliğini vurgulamaktadır.

Anahtar s�zc�kler: CMV; transplantasyon; PCR-RFLP; genotip; glikoprotein B; T�rkiye.

ABSTRACT

Cytomegalovirus (CMV), a common virus found all around the world, usually causes asymptomatic infections in immunocompetent hosts, however it may lead to serious complications in immunodeficient patients and in the fetus. CMV is divided into four genotypes according to the polymorphisms in UL55 gene that encodes for envelope glycoprotein B. Nucleotide polymorphisms of CMV gB gene can affect the cell tropism of the virus and host immune response and believed to have important changes in the pathogenesis of CMV. The aim of this study was to determine the gB genotypes of CMV isolates from different patient groups selected from different regions of Turkey. A total of 136 clinical specimens from patients (66 female, 70 male; age range: 0-65 years, mean age: 24.03 � 17.17) who were diagnosed to have CMV infection by polymerase chain reaction (PCR) and/or antigenemia tests, between 2001-2014, in the medical school hospitals of Akdeniz, Ege, Istanbul Cerrahpasa and Erciyes Universities (located at Mediterranean, Aegean, northwest and central Anatolia regions, respectively), were included in the study. The patient group consisted of 80 renal transplant (RT) recipients, 35 stem cell transplant (SCT) recipients, 13 newborns, seven heart transplant (HT) recipients and one pregnant woman. CMV gB genotypes were determined by PCR-RFLP (restriction fragment length polymorphism) method, and DNA sequencing and phylogenetic analysis were performed for the randomly selected 15 isolates with different genotypes. Among 136 (135 plasma, 1 amnion fluid) samples, the most frequent genotype was gB1 (n= 44, 32.4%), followed by gB2 (n= 39, 28.6%), gB3 (n= 36, 26.5%) and gB4 (n= 8, 5.9%); however nine (6.6%) samples could not be genotyped. When analysis were interpreted according to the patient groups, it was determined that the genotypes in RT recipients were gB1 32.3%, gB2 28.7%, gB3 26.5% and gB4 5.9%; in SCT recipients gB1 34.3%, gB2 28.6%, gB3 22.9% and gB4 5.7%; in HT recipients gB3 57.1%, gB1 14.3% and gB2 14.3%; in newborns gB1 38.4%, gB3 30.8%, gB2 15.4% and gB4 7.7%, and gB2 genotype in the pregnant woman. As our study was a descriptive study to determine the genotypes of CMV gB, the relationship between the genotypes and the variants such as viral load, symptomatic disease and prognosis were not analyzed. As a result, the isolation of different gB genotypes in various case groups from four distinctive provinces, underlines the diversity of CMV gB genotypes in Turkey.

Keywords: CMV; transplantation; PCR-RFLP; genotype; glycoprotein B, Turkey.

Geliş Tarihi (Received): 29.11.2015 • Kabul Ediliş Tarihi (Accepted): 02.01.2016

GİRİŞ

Sitomegalovirus (Cytomegalovirus; CMV); Herpesviridae ailesinin betaherpesviruslar alt grubunda bulunan, �ift iplikli, zarflı bir DNA virusu olup, insan herpesviruslarının en b�y�ğ�d�r. CMV; plasenta yolu, cinsel ilişki, kan transf�zyonu, solid organ ve kemik iliği transplantasyonu ve virusu sa�an kişilerle yakın temas sonucunda bulaşmakta; diğer herpesviruslarla benzer olarak primer enfeksiyon, latent enfeksiyon ve reaktivasyon ya da reenfeksiyon şeklinde sekonder enfeksiyona yol a�maktadır. İmm�n sistemi normal kişilerde genellikle belirtisiz enfeksiyonlara neden olan CMV, imm�n yetmezlikli hastalarda ciddi klinik tabloların sorumlusudur. CMV ayrıca intrauterin enfeksiyonlara da yol a�makta; yenidoğanda sağırlık ve n�rolojik anomalilerin en �nemli viral etkenlerinden biri olarak karşımıza �ıkmaktadır1.

CMV patogenezini etkileyen fakt�rler arasında, nakledilen organ tipi, imm�n yetmezlik derecesi, uygulanan imm�n s�presif tedavi, gebelik d�nemi gibi konağa ait �zelliklerin yanında, virusa ait bazı �zellikler de �nemli rol oynamaktadır. Bunlar arasında; antiviral ila�lara diren� ve genotip farklılıkları son yıllarda �zerinde en �ok durulan konulardır1. Viral zarfta yer alan glikoprotein B (gB), y�ksek imm�nojenik �zellikte olup, g��l� n�tralizan antikor ve sitotoksik T lenfosit yanıtı oluşturmakta, virusun konak h�creye tutunmasını, h�creden h�creye ge�işini ve enfekte h�crelerin f�zyonunu sağlamaktadır2,3. Glikoprotein B'yi kodlayan gende (UL55) saptanan n�kleotid polimorfizmlerinin, virusun h�cre tropizmini, konak imm�n yanıtını ve sonu�ta CMV patogenezini etkileyebileceği d�ş�n�lmektedir4. Doğada bulunan CMV suşlarında bug�ne kadar d�rt temel gB genotipi (gB1-4) tarif edilmiş, daha nadir olarak gB5-7 genotipleri de bildirilmiştir5,6.

CMV gB fonksiyonlarına dayanarak, gB genindeki herhangi bir değişikliğin; viral replikasyonu kolaylaştırarak ya da şiddetli bir imm�nopatolojik yanıt oluşturarak insanda CMV hastalığına yatkınlık sağladığı d�ş�n�lebilir7. D�nyada bu konuda farklı coğrafi b�lgelerde ve farklı hasta gruplarında CMV gB genotiplerinin araştırıldığı �alışmalar yapılmaktadır8,9,10. �lkemizde bu konudaki �alışmalar sınırlı olup, sadece yenidoğanda yapılmış tek bir �alışma bulunmaktadır11. B�brek, k�k h�cre ve kalp transplant alıcılarını kapsayan bir �alışma hen�z yapılmamıştır. Bu araştırmanın amacı, T�rkiye'nin farklı b�lgelerinden ve farklı hasta gruplarından elde edilen CMV izolatlarının gB genotiplerinin belirlenmesidir.

GERE� ve Y�NTEM

Akdeniz �niversitesi Tıp Fak�ltesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulu tarafından onaylanan (392/23.12.2015) bu �alışmaya, Akdeniz, Ege, İstanbul Cerrahpaşa ve Erciyes �niversiteleri Tıp Fak�ltesi Hastanelerinde 2001-2014 yılları arasında CMV polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) ve/veya CMV antijenemi testi ile CMV enfeksiyonu saptanmış olan toplam 136 hastaya (80 b�brek transplant alıcısı, 35 k�k h�cre transplant alıcısı, 13 yenidoğan, 7 kalp transplant alıcısı ve 1 gebe) ait klinik �rnek (135 plazma, 1 amniyon sıvısı) dahil edildi.

CMV gB Genotiplendirmesi

DNA ekstraksiyonu ticari bir kit ile (High Pure Viral Nucleic Acid Kit, Roche Diagnostics; Almanya) �retici firmanın �nerileri doğrultusunda ger�ekleştirildi. CMV gB genotiplendirmesi iki turlu (nested) PCR ve ardından RFLP (restriction fragment length polymorphism) uygulanarak yapıldı. Birinci tur amplifikasyon 5'CTGGGAAGCCTCGGAACG'3 ve 5'GAAACGCGCGGCAATCGG'3 primerleri kullanılarak termal �evirici cihazda (Techne, İngiltere); tek d�ng�� 94�C'de 5 dakika; 30 d�ng� 94�C'de 20 sn, 60�C'de 35 sn, 72�C'de 60 sn ve tek d�ng� 72�C'de 5 dakika olarak ger�ekleştirildi. İkinci tur amplifikasyon ise 5'TGGAACTGGAACGTTTGGC'3 ve 5'GGCAATCGGTTTGTTGTA'3 primerleri kullanılarak, tek d�ng� 94�C'de 5 dakika; 30 d�ng� 94�C'de 20 sn, 55�C'de 30 sn, 72�C'de 40 sn ve� tek d�ng� 72�C'de 5 dakikada ger�ekleştirildi. PCR �r�n�n�n %2'lik agaroz jelde elektroforezi ve etidyum brom�r boyamayı takiben; 293 baz �ifti (b�) b�lgesine karşılık gelen bandın UV transil�minat�rde (Fotodyne, Foto 21 x 21 cm, ABD) aranması ile amplifikasyon sonu�ları analiz edildi. RFLP i�in CMV izolatlarına ait gB PCR �r�nleri farklı t�plerde RsaI (10 �nite/�l) ve HinfI (10 �nite/�l) kesim enzimleri ile 37�C'de bir gece ink�be edildi. Kesim �r�nleri %3'l�k agaroz jelde elektroforez sonrası UV transil�minat�rde değerlendirildi. RsaI kesimi ile genotip 1, 2 ve 3, 4 ayırımı yapıldı. Genotip 1 bant uzunluğu 239 b� ve 66 b�; genotip 2 bant uzunluğu 239 b� ve 63 b�; genotip 3 bant uzunluğu 195 b�, 63 b� ve 41 b�; genotip 4 bant uzunluğu 195 b�, 66 b� ve 44 b� olarak g�r�ld�. HinfI kesimi ile genotip 1 ve 2'nin kendi arasındaki ayırımı ile genotip 3 ve 4'�n kendi arasındaki ayırımı yapıldı. Genotip 1 i�in 202 b�, 67 b� ve 36 b�; genotip 2 i�in 202 b� ve 100 b�; genotip 3 i�in 202 b� ve 97 b�; genotip 4 i�in 202 b�, 67 b� ve 36 b� bant uzunluğu aranarak genotiplendirme yapıldı (Şekil 1). Belirlenen kalıplara uymayan kesimler "tiplendirilemedi" olarak kaydedildi.


Şekil 1

DNA Dizi Analizi

DNA dizi analizi ekonomik kısıtlılık nedeniyle sadece 15 �rneğe uygulanabildi. Bu ama�la; farklı genotiplerden rastgele se�ilen 15 CMV izolatının (5 gB1, 4 gB2, 5 gB3 ve 1 gB4), gB genotiplerine ait PCR �r�nleri ticari sistemler kullanılarak reaksiyon bileşenlerinden temizlendikten sonra, Thermo Sequenase Dye Terminator Sequence Kit (Amersham Biosciences, ABD) kullanılarak ABI PRISM 310 (Applied Bisystems, ABD) sisteminde DNA dizi analizi uygulandı. Elde edilen dizilerin edisyonu LaserGene paketi i�inde yer alan SeqMan programı kullanılarak ger�ekleştirildi ve diziler fasta formatına �evrilerek kaydedildi.

Filogenetik Analiz

Bu ama�la, DNA dizi analizi yapılan 15 izolatın CMV UL55 gen b�lgesine ait gB'nin kesim b�lgelerini kapsayan 200 b�'lik fasta formatındaki dizileri (JN204332-JN204346 olarak GenBank'a kaydedilmiştir) ile GenBank'tan indirilmiş olan prototip gB genotiplerine ait diziler (M60927 gB1, M60929 gB1, M60931 gB2, M60933 gB3, M60926 gB4, AC146906 gB5) kullanıldı. UPGMA y�ntemi ile filogenetik ağacın �iziminde MEGA v5 yazılımı kullanıldı. Filogenetik ağacın g�venilirliği i�in "bootstrap" değeri 1000 olarak ayarlandı12.

BULGULAR

�alışma grubunu oluşturan 136 hastanın 66'sı kadın, 70'i erkek olup, yaş ortalamaları 24.03 � 17.17 yıldır (yaş aralığı: 0-65 yıl; ortanca yaş: 22). İncelenen 136 �rneğin 127'si kullanılan iki turlu PCR ve RFLP y�ntemine g�re (Şekil 1) tiplendirilebilmiş; 9 �rnekte ise farklı kesim kalıpları g�r�lm�ş ve bu �rneklerde gB 1-4 arasında tiplendirme yapılamamıştır. Saptanan CMV gB genotiplerinin hastanelere ve hasta gruplarına g�re dağılımları sırasıyla Tablo I ve II'de g�sterilmiştir. RFLP ile genotiplendirme yapılan 15 �rneğin DNA dizi analizi sonucunda, her iki y�ntemle aynı genotiplerin saptandığı g�r�lm�şt�r (Tablo III). DNA dizi analizi yapılan izolatların genotip dağılımı filogenetik ağa�ta g�sterilmiştir (Şekil 2).


Tablo I

Tablo II

Tablo III

Şekil 2

TARTIŞMA

Bu �alışmada; �lkemizde d�rt farklı şehirdeki b�brek, k�k h�cre ve kalp transplant alıcıları ile yenidoğanlar ve bir adet gebeye ait �rneklerden izole edilen CMV izolatlarında gB genotipleri araştırılmış; d�nyanın �eşitli y�relerinde bug�ne kadar belirlenmiş d�rt farklı CMV gB genotipinin t�m� de farklı oranlarda saptanmıştır. Ulaşabildiğimiz kadarıyla, bu �alışma �lkemizde farklı olgu gruplarında CMV gB genotiplerinin araştırıldığı ilk �alışmadır ve b�brek transplant (BT) alıcılarında gB1 (%32.5), k�k h�cre transplant (KHT) alıcılarında gB1 (%34.3), kalp transplant (KT) alıcılarında gB3 (%57.1), yenidoğanlarda gB1 (%38.4) ve bir gebe hastada gB2, en sık olarak saptanan genotipler olarak bulunmuştur. �lkemizde bu konuda yapılmış ulaşabilen tek �alışmada Şahiner ve arkadaşları11 konjenital CMV enfeksiyonu olan 18 bebekte %83.3 oranında gB1 genotipi saptamışlardır. Bizim �alışmamızda ise, 13 yenidoğanda saptanan genotipler sırasıyla gB1 (%38.4), gB3 (%30.8), gB2 (%15.4) ve gB4 (%7.7) olmuştur. Brezilya'da yapılan bir �alışmada, konjenital CMV enfeksiyonu olan bebeklerde gB1, gB2 ve gB3 genotiplerinin oranları sırasıyla %39, %37 ve %24 olarak bildirilmiştir9. Hindistan'da yapılan bir �alışmada ise, konjenital ya da perinatal CMV enfeksiyonu olan semptomatik bebeklerde gB3 genotipinin yaygın olduğu, ancak uzun d�nemde sekel gelişimi ile gB2 genotipinin ilişkili olduğu belirtilmektedir13. Meksika'da �ocuklarda yapılmış farklı �alışmalardan birinde gB1 diğerinde gB2 saptandığı, �ek Cumhuriyeti'nde ise bebeklerde gB4 oranının y�ksek olduğu rapor edilmiştir14,15,16. Avrupa �lkelerinde konjenital CMV enfeksiyonu olan bebeklerde sıklıkla gB1 genotipinin saptandığı bildirilmektedir8,17,18. Bununla birlikte Polonya'da konjenital ya da postnatal CMV enfeksiyonu olan 150 bebekte en sık gB2 genotipi olduğu rapor edilmiş, genotiplerle semptomatik enfeksiyon ve viral y�k arasında bir ilişki saptanmadığı bildirilmiştir19.

�alışmamızda, BT alıcılarında sırasıyla gB1 (%32.3), gB2 (%28.7), gB3 (%26.5) ve gB4 (%5.9) genotipleri saptanmıştır. Manuel ve arkadaşları10 �ok merkezli �alışmalarında, CMV enfeksiyonu olan 239 solid organ transplant alıcısında %26 gB1, %10 gB2, %10 gB3 ve %5 gB4 genotiplerini bulmuşlar; %49 oranında birden fazla genotiple enfeksiyon bildirmişlerdir. Bizim �alışmamızda, dokuz �rnekte RFLP y�ntemiyle beklenenden fazla bantlar g�r�ld�ğ�nden genotiplendirme yapılamamıştır. Bu �rneklerde birden fazla genotip olabilir, ancak RFLP bu ayırımda yetersiz kalmıştır. Manuel ve arkadaşlarının10 kullandığı ger�ek zamanlı PCR y�ntemi bu ayırımda daha kullanışlı olabilir. Bununla birlikte RFLP ile tiplendirdiğimiz 15 �rnekte DNA dizi analizi ile aynı genotipler saptanmıştır. Nogueira ve arkadaşları20, 71 BT alıcısında en y�ksek oranda gB1 genotipini saptadıklarını belirtmektedirler.

K�k h�cre transplant alıcılarında, BT alıcıları ile benzer olarak sıklık sırasına g�re gB1 (%34.3), gB2 (%28.6), gB3 (%22.9) ve gB4 (%5.7) bulunmuştur. Brezilya'da allojenik hematopoetik� k�k h�cre nakli sonrası aktif CMV enfeksiyonu gelişen alıcılarda, PCR-RFLP ve dizi analizi ile CMV genotiplerinin belirlendiği bir �alışmada, �alışmamızın sonu�ları ile benzer şekilde en sık saptanan genotiplerin gB1 (%39) ve gB2 (%35) olduğu bildirilmiş; CMV gB3'�n, y�ksek CMV hastalığı gelişimi ve d�ş�k sağ kalım oranı ile antiviral tedavi sırasında daha y�ksek viral y�k g�r�lmesi bakımından diğer genotiplerden farklılık g�sterdiği vurgulanmıştır21. �in'de ise KHT alıcılarında en sık gB3, ardından gB1 genotipi olduğu rapor edilmiştir6. Benzer şekilde �ek Cumhuriyeti'nde de bu grup hastada gB3 genotipinin daha sık g�r�ld�ğ� bildirilmiştir14. Bununla birlikte KT alıcılarında CMV gB genotipleri ile ilgili bir �alışmaya ulaşılamamıştır. Bizim �alışmamızda ise, KT alıcılarında en sık gB3 (%57.1) daha nadir olarak gB1 (%14.3) ve gB2 (%14.3) genotipleri saptanmıştır.

Brezilya ve Meksika'da yapılan �alışmalarda, doğurganlık �ağındaki kadınlarda gB2 daha sık bulunmuştur10,12. Bizim tek gebe hastamızda da gB2 genotipi mevcuttur. Bu hastada gebelik �l� doğumla sonu�lanmış ve fetal dokulardan CMV izole edilmiştir (yayınlanmamış bulgu). Bununla birlikte Ding ve arkadaşları22, genotip farklılığının gebelik prognozuna etki etmediğini belirtmektedirler.

CMV gB genotiplerinin; viral y�k, invazif hastalık, prognoz ve tedaviye yanıt gibi farklı değişkenlerle ilişkisi �eşitli �alışmalarda araştırılmıştır. Nogueira ve arkadaşları20 BT alıcılarında gB1 genotipinin invazif hastalıkla ilişkili olduğunu belirtmiş; bu genotipin ayrıca korneal endotelit, iridosiklit ve �lseratif kolitle de ilişkili olduğu rapor edilmiştir23,24. �in'de Tang ve arkadaşları25, gB2 ve gB3'�n birlikte etken olduğu enfeksiyonu, esansiyel hipertansiyonla ilişkili bulmuşlardır. Jin ve arkadaşları26 da, bebeklerde gB1 genotipinin sarılık, malformasyon ve pn�moni ile ilişkili olduğunu belirtmektedirler. Coaquette ve arkadaşları27, imm�n yetmezliği olanlarda birden fazla genotiple enfeksiyonun, CMV hastalığına ilerlediğini, bu hastalarda greft rejeksiyonunun, viral y�k�n ve diğer herpesviruslarla koenfeksiyonun daha fazla olduğunu ifade etmektedirler. CMV gB genotiplerinin antiviral tedaviye yanıtının araştırıldığı bir başka �alışmada; birden fazla genotiple enfeksiyonda bazal viral y�k d�zeyinin daha y�ksek olmasına rağmen, tedavinin ilk g�nlerinde diğer genotiplere g�re daha �abuk d�şt�ğ�, gB1 genotipinin tedaviye ilk g�nlerde daha ge� yanıt verdiği g�sterilmiştir28. T�m bu �alışmalara rağmen, insanda CMV hastalığı gelişiminde ve prognozunda farklı gB genotiplerinin riskli olup olmadığı hen�z belirsizliğini korumaktadır. Diğer yandan gB; �ok g��l� n�tralizan antikor yanıtı uyandırması nedeniyle aşı �alışmalarında �zerinde en �ok durulan antijendir29. Farklı genotiplerin aşı etkinliğinde rolleri olabilir ya da farklı genotipler yeni antiviral ajanların hedefi olabilirler7. Bu nedenle CMV gB genotiplerinin coğrafi b�lgelere ve hasta gruplarına g�re �zelliklerinin bilinmesi �nemlidir.

�alışmamızda CMV genotipleri RFLP y�ntemiyle belirlenmiştir. Bu y�ntem, birden fazla genotiple enfeksiyonun belirlenmesinde yetersiz kalabilir; nitekim dokuz (%6.6) �rnekte fazla sayıda bant g�r�lm�ş ve tiplendirme yapılamamıştır. Bununla birlikte RFLP, CMV gB genotiplerinin belirlenmesinde �ok kullanılan bir y�ntem olup, PCR ile benzer duyarlılıkta olduğu bildirilmiştir22,30. Bizim de RFLP ile tiplendirdiğimiz ve farklı genotiplerden rastgele se�tiğimiz 15 �rnek, DNA dizi analizi ile aynı genotipte �ıkmıştır. Bununla birlikte genotipe �zg�n primerlerin kullanıldığı ger�ek zamanlı PCR y�nteminin duyarlılığı daha fazla olabilir19. Bizim �alışmamızda, ekonomik kısıtlılık nedeniyle sınırlı sayıda �rnekte DNA dizi analizi yapılabilmiştir.

Sonu� olarak sunulan �alışmada, �lkemizin d�rt farklı ilindeki BT, KHT ve KT alıcıları ile yenidoğanlar ve bir gebede farklı CMV gB genotipleri izole edilmiştir. �alışmamız CMV gB genotiplerinin belirlenmesine y�nelik tanımlayıcı bir araştırma niteliğinde olduğundan, genotiplerin viral y�k, semptomatik hastalık, prognoz gibi değişkenlerle ilişkisi araştırılmamış ve yenidoğanlarda konjenital ya da postnatal enfeksiyon ayırımı yapılmamıştır. Bundan sonraki �alışmalarda bu konuların da araştırılması daha fazla bilgiye ulaşmamızı sağlayacaktır.

KAYNAKLAR

  1. Griffiths P, Baraniak I, Reeves M. The pathogenesis of human cytomegalovirus. J Pathol 2015; 235(2): 288-97.
  2. Alberola J, Tamarit A, Igual R, Navarro D. Early neutralizing and glycoprotein B (gB)-specific antibody responses to human cytomegalovirus (HCMV) in immunocompetent individuals with distinct clinical presentations of primary HCMV infection. J Clin Virol 2000; 16(2): 113-22.
  3. Hopkins JI, Fiander AN, Evans AS, Delchambre M, Gheysen D, Borysiewicz LK. Cytotoxic T cell immunity to human cytomegalovirus glycoprotein B. J Med Virol 1996; 49(2): 124-31.
  4. Renzette N, Pokalyuk C, Gibson L, et al. Limits and patterns of cytomegalovirus genomic diversity in humans. Proc Natl Acad Sci USA 2015; 112(30): 4120-8.
  5. Shepp DH, Match ME, Lipson SM, Pergolizzi RG. A fifth human cytomegalovirus glycoprotein B genotype. Res Virol 1998; 149(2): 109-14.
  6. Wu X, Wang Y, Xu Y, et al. Cytomegalovirus glycoprotein B genotype in hematopoietic stem cell transplant patients from China. Biol Blood Marrow Transplant 2010; 16(5): 647-52.
  7. Renzette N, Gibson L, Jensen JD, Kowalik TF. Human cytomegalovirus intrahost evolution-a new avenue for understanding and controlling herpesvirus infections. Curr Opin Virol 2014; 8: 109-15.
  8. Barbi M, Binda S, Caroppo S, et al. CMV gB genotypes and outcome of vertical transmission: study on dried blood spots of congenitally infected babies. J Clin Virol 2001; 21(1): 75-9.
  9. Yamamoto AY, Mussi-Pinhata MM, de Deus Wagatsuma VM, Marin LJ, Duarte G, Figueiredo LT. Human cytomegalovirus glycoprotein B genotypes in Brazilian mothers and their congenitally infected infants. J Med Virol 2007; 79(8): 1164-8.
  10. Manuel O, Asberg A, Pang X, et al. Impact of genetic polymorphisms in cytomegalovirus glycoprotein B on outcomes in solid-organ transplant recipients with cytomegalovirus disease. Clin Infect Dis 2009; 49(8): 1160-6.
  11. Sahiner F, Cekmez F, Cetinkaya M, et al. Congenital cytomegalovirus infections and glycoprotein B genotypes in live-born infants: a prevalence study in Turkey. Infect Dis 2015; 47(7): 465-71.
  12. Tamura K, Peterson D, Peterson N, Stecher G, Nei M, Kumar S. MEGA5: molecular evolutionary genetics analysis using maximum likelihood, evolutionary distance, and maximum parsimony methods. Mol Biol Evol 2011; 28(10): 2731-9.
  13. Gandhoke I, Hussain SA, Pasha ST, Chauhan LS, Khare S. Glycoprotein B genotyping in congenital/perinatal cytomegalovirus infection in symptomatic infants. Indian Pediatr 2013; 50(7): 663-7.
  14. Gonzalez-Sanchez HM, Alvarado-Hernandez DL, Guerra-Palomares S, Garcia-Sepulveda CA, Noyola DE. Cytomegalovirus glycoprotein B genotypes in Mexican children and women. Intervirology 2015; 58(2): 115-21.
  15. Arellano-Galindo J, Villanueva-Garc�a D, Cruz-Ramirez JL, et al. Detection and gB genotyping of CMV in Mexican preterm infants in the context of maternal seropositivity. J Infect Dev Ctries 2014; 8(6): 758-67.
  16. Roubalov� K, Zufanov� S, V�tek A, Stankov� M. Prevalence of glycoprotein B (gB) genotypes in the patients with high risk of symptomatic cytomegalovirus infection. Epidemiol Mikrobiol Imunol 2009; 58(4): 148-53.
  17. de Vries JJ, Wessels E, Korver AM, et al. Rapid genotyping of cytomegalovirus in dried blood spots by multiplex real-time PCR assays targeting the envelope glycoprotein gB and gH genes. J Clin Microbiol 2012; 50(2): 232-7.
  18. Nijman J, Mandemaker FS, Verboon-Maciolek MA, et al. Genotype distribution, viral load and clinical characteristics of infants with postnatal or congenital cytomegalovirus infection. PLoS One 2014; 9(9):e108018.
  19. Paradowska E, Studzińska M, Suski P, et al. Human cytomegalovirus UL55, UL144, and US28 genotype distribution in infants infected congenitally or postnatally. J Med Virol 2015; 87(10): 1737-48.
  20. Nogueira E, Ozaki KS, Tomiyama H, C�mara NO, Granato CF. Clinical correlations of human cytomegalovirus strains and viral load in kidney transplant recipients. Int Immunopharmacol 2009; 9(1):26-31.
  21. Dieamant DC, Bonon SH, Peres RM, et al. Cytomegalovirus (CMV) genotype in allogeneic hematopoietic stem cell transplantation. BMC Infect Dis 2013; 13: 310.
  22. Ding ZY, Xu F, Chen DZ, et al. A multifactorial analysis of the pregnancy outcomes in cytomegalovirus-infected women. Gynecol Obstet Invest 2015; 80(2): 106-12.
  23. Oka N, Suzuki T, Inoue T, Kobayashi T, Ohashi Y. Polymorphisms in cytomegalovirus genotype in immunocompetent patients with corneal endotheliitis or iridocyclitis. J Med Virol 2015; 87(8): 1441-5.
  24. Taherkhani R, Farshadpour F, Makvandi M, et al. Determination of cytomegalovirus prevalence and glycoprotein B genotypes among ulcerative colitis patients in ahvaz, Iran. Jundishapur J Microbiol 2015; 8(2): e17458.
  25. Tang N, Li JW, Liu YM, et al. Human cytomegalovirus infection is associated with essential hypertension in Kazakh and Han Chinese populations. Med Sci Monit 2014; 20: 2508-19.
  26. Jin H, Wang X, Li S. Human cytomegalovirus glycoprotein B genotype correlates with different symptoms of infected infants. Intervirology 2007; 50(3): 219-23.
  27. Coaquette A, Bourgeois A, Dirand C, Varin A, Chen W, Herbein G. Mixed cytomegalovirus glycoprotein B genotypes in immunocompromised patients. Clin Infect Dis 2004; 39(2): 155-61.
  28. Emery VC, Manuel O, Asberg A, et al. Differential decay kinetics of human cytomegalovirus glycoprotein B genotypes following antiviral chemotherapy. J Clin Virol 2012; 54(1): 56-60.
  29. Rieder F, Steininger C. Cytomegalovirus vaccine: phase II clinical trial results. Clin Microbiol Infect 2014; 20(5): 95-102.
  30. Sowmya P, Dhanya V, Madhavan HN, Therese KL. Comparative efficacy of PCR-based restriction fragment length polymorphism (RFLP)  multiplex PCR for glycoprotein B (gB) genotyping of human cytomegalovirus. Indian J Med Res 2007; 126(2): 122-7.

İletişim (Correspondence):

Prof. Dr. Dilek �olak,

Akdeniz �niversitesi Tıp Fak�ltesi,

Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı,

07070, Arapsuyu, Antalya, T�rkiye.

Tel (Phone): +90 242 249 6405,

E-posta (E-mail): dcolak@akdeniz.edu.tr

Yazdır