HBV Enfeksiyonun Doğal Seyrine IL-28B Gen Polimorfizminin Etkisi*
Effect of IL-28B Polymorphisms on the Natural Course of HBV Infection
Neşe DEMİRT�RK1, Nevil AYKIN2, Figen �EVİK2, Buğra KOCA3, Nurhan DOĞAN4, T�lay K�KEN3
1 Kocatepe �niversitesi Tıp Fak�ltesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Afyonkarahisar.
1 Kocatepe University Faculty of Medicine, Department of Infectious Diseases and Clinical Microbiology, Afyonkarahisar,
Turkey.
2 Yunus Emre Devlet Hastanesi, Enfeksiyon Hastalıkları Kliniği, Eskişehir.
2 Yunus Emre State Hospital, Department of Infectious Diseases, Eskişehir, Turkey.
3 Kocatepe �niversitesi Tıp Fak�ltesi, Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalı, Afyonkarahisar.
3 Kocatepe University Faculty of Medicine, Department of Medical Biochemistry, Afyonkarahisar, Turkey.
4 Kocatepe �niversitesi Tıp Fak�ltesi, Biyoistatistik Anabilim Dalı, Afyonkarahisar.
4 Kocatepe University Faculty of Medicine, Department of Biostatistics, Afyonkarahisar, Turkey.
* Bu �alışma, "24th Conference of the Asian Pacific Associaton for the Study of the Liver (APASL)" (12-15 Mart 2015, İstanbul) kongresinde poster olarak sunulmuştur.
�Z
Hepatit B virusu (HBV) ile enfekte olan hastalarda, hastalığın sonu�larının �ng�r�lebilmesi, tedavi yaklaşımının belirlenmesi ve kronikleşmenin �nlenmesi i�in �nemlidir. Son yıllarda, IL-28B gen polimorfizminin, kronik hepatit B gelişen hastalarda, klinik seyir ya da tedavi yanıtı �zerine etkili olabileceğini araştıran �alışmalar yapılmaktadır. Bu �alışmada, IL-28B rs12979860 gen polimorfizminin, HBV enfeksiyonunun doğal seyri �zerindeki etkisinin araştırılması ama�lanmıştır. Prospektif olarak planlanan bu �alışmaya, Kocatepe �niversitesi Tıp Fak�ltesi ve Yunus Emre Devlet Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları polikliniklerine başvuran hastalar arasından rastgele se�ilen 99 olgu dahil edilmiştir. Olgular; kronik hepatit B (grup 1, n= 43); asemptomatik taşıyıcı (grup 2, n= 34) ve enfeksiyonu ge�irerek bağışıklık kazanmış (grup 3, n= 22) bireyler olmak �zere �� grupta değerlendirilmiştir. Gruplar arasında yaş ve cinsiyet dağılımı a�ısından anlamlı bir fark yoktur (p> 0.05). T�m olgularda, ger�ek zamanlı polimeraz zincir reaksiyonu (RT-PCR) ile IL-28B'nin 3176 C/T (rs12979860) pozisyonundaki promotor polimorfizmi araştırılmıştır. �alışmamızda, gruplardaki IL-28B rs12979860 C/T polimorfizm dağılımları incelendiğinde, CC, CT ve TT allel sıklığı sırasıyla; grup 1'de %34.9, %48.8 ve %16.3; grup 2'de %47.1, %35.3 ve %17.6; grup 3'te ise %63.6, %27.7 ve %13.6 olarak bulunmuştur. Her �� grup arasında C/T allel dağılımları a�ısından anlamlı farklılık tespit edilmemiştir (p> 0.5). Bununla birlikte, IL-28B rs12979860 geninde CC alleli taşıyanların oranı, istatistiksel olarak anlamlı olmasa da, doğal bağışıklığı olanlarda en y�ksek (%63.6), kronik hepatit B hastalarında ise en d�ş�k (%34.9) d�zeyde bulunmuştur. �alışmamızın verilerine g�re, HBV enfeksiyonunun klinik seyrini belirlemede, IL-28B rs12979860 gen polimorfizmi etkili g�r�nmemektedir. Ancak bu verilerin desteklenmesi i�in, daha fazla hasta sayısı ile yapılacak olan ileri �alışmalara gereksinim vardır.
Anahtar s�zc�kler: Hepatit B virusu; HBV enfeksiyonu; doğal seyir; IL 28B gen polimorfizmi.
ABSTRACT
The prediction of the consequences of disease is important to determine the therapy approaches and prevention of the chronical state in patients infected with hepatitis B virus (HBV). In recent years various studies are carried on to investigate the effect of IL-28B gene polymorphisms on the clinical course or therapy response in patients with chronic hepatitis B infection. The aim of the study was to evaluate the influence of IL-28B rs12979860 polymorphisms on the natural course of HBV infection. The study was designed prospectively, and the subjects were randomly selected among patients admitted to infectious disease outpatient clinics of Kocatepe University Medical School Hospital and Yunus Emre State Hospital located at provinces in Central Anatolia, Turkey. A total of 99 cases were included in the study and evaluated into three groups, namely, chronic hepatitis B patients (group 1, n= 43); inactive HBV carriers (group 2, n= 34) and subjects with acquired immunity after native infection (group 3, n= 22). There were no significant differences regarding the age and gender distribution between the groups (p> 0.05). All subjects were investigated for the IL-28B promoter single nucleotide polymorphism rs12979860 at position 3176 C/T, by real-time polymerase chain reaction (RT-PCR). Evaluation of the range of IL-28B rs12979860 C/T polymorphisms observed in the study groups showed that, the frequency of CC, CT and TT allels were as follows; 34.9%, 48.8% and 16.3 % in group 1; 47.1%, 35.3% and 17.6% in group 2; 63.6%, 27.7% and 13.6% in group 3, respectively. No significant differences were observed between the groups in terms of C/T allel distriubution (p> 0.05). However, in spite of statistical insignificance, the rate of CC allel in IL-28B rs12979860 gene was the highest in immune subjects (63.6%), while it was the lowest in chronic hepatitis B patients (34.9%). According to our data, IL-28B rs12979860 gene polymorphisms were not effective on the clinical course of HBV infection. In conclusion, further studies with large numbers of patients are needed to support these data.
Keywords: Hepatitis B virus; HBV infection; natural course; IL-28B gene polymorphism.
Geliş Tarihi (Received): 31.08.2015 • Kabul Ediliş Tarihi (Accepted): 29.12.2015
GİRİŞ
Akut hepatit B virus (HBV) enfeksiyonu ge�iren bir hastada, enfeksiyonun nasıl sonu�lanacağını �ng�rmek m�mk�n değildir. Hepatit viruslarına karşı konağın imm�n yanıtında, insanda 19. kromozom �zerinde yer alan interl�kin (IL)-28B gen �r�n� olan interferon lambda 3 (IFN-λ3) �nemli yer tutmaktadır1. Son yıllarda, IL-28B gen polimorfizminin, kronik hepatit B gelişen hastalarda, klinik seyir ya da tedavi yanıtı �zerine etkili olabileceğini araştıran �alışmalar yapılmıştır2,3,4,5. Ancak, literat�rde HBV enfeksiyonu ge�iren hastalarda, enfeksiyonun doğal seyri �zerine IL-28B gen polimorfizmini araştıran az sayıda �alışma mevcut olup, HBsAg persistansı �zerine IL-28B gen polimorfizminin etkili olabileceği bildirilmektedir6. HBV enfeksiyonu ge�iren hastalarda, enfeksiyonun sonu�larının �ng�r�lebilmesi, kronikleşme olasılığı olan hastaların belirlenebilmesi ve bu durumu engellemek i�in farklı tedavi yaklaşımlarını da beraberinde getirebilir. Bu �alışmada, HBV enfeksiyonunun doğal seyri �zerine, IL-28B gen polimorfizminin etkisi araştırılmıştır.
GERE� ve Y�NTEM
Bu �alışma, prospektif olarak planlandı ve Afyon Kocatepe �niversitesi Tıp Fak�ltesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulu onayı ile ger�ekleştirildi. �alışmaya alınacak hastalar, Kocatepe �niversitesi Tıp Fak�ltesi ve Yunus Emre Devlet Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları polikliniklerine başvuran hastalar arasından rastgele �rnekleme ile se�ildi. �alışmaya, aşağıda �zellikleri belirtilen �� grup hasta alındı:
Grup 1: Kronik aktif hepatit B (KHB); HBsAg pozitifliği en az 6 aydır devam eden, HBV-DNA değerleri tedavi sınırının �zerinde ve biyopsi ile karaciğerde nekroinflamasyonu g�sterilmiş hastalar.
Grup 2: Asemptomatik taşıyıcılar (AsT); HBsAg pozitifliği en az 6 aydır devam eden ancak HBV-DNA değerleri negatif� olan hastalar.�
Grup 3: Doğal bağışık (DB); HBV enfeksiyonu ge�irerek bağışıklık geliştirmiş; HBsAg negatif, anti-HBs ve anti-HBc IgG antikorları pozitif olan kişiler.
�alışmaya alınan bireylerden, EDTA'lı t�pe 2 ml kan �rnekleri alındı ve genomik DNA'lar periferik kandan ticari kit kullanılarak izole edildi. Elde edilen DNA'lar, �alışılıncaya kadar -20�C'de saklandı. IL-28B'nin -3176 C/T (rs12979860) pozisyonundaki promotor polimorfizmi, Light Cycler mutasyon belirleme kiti (Roche Diagnostic, Almanya) kullanılarak LightCycler� 480 Instrument (Roche Diagnostic, Almanya) cihazında ger�ek zamanlı polimeraz zincir reaksiyonu (RT-PCR) ile saptandı. �alışmanın sonunda, �� grup arasında IL-28B gen allel dağılımı a�ısından farklılık olup olmadığı değerlendirildi.
İstatistiksel değerlendirmede, SPSS 15 programı ile Pearson ki-kare ve Student t-testi kullanıldı.
BULGULAR
Bu �alışmada; 43'� (%43.4) grup 1'de (16 erkek, 27 kadın; yaş ortalaması: 49.51 � 11.41 yıl); 34'� (%34.4) grup 2'de (15 erkek, 19 kadın; yaş ortalaması: 45.67 � 14.40 yıl) ve 22'si (%22.2) grup 3'de (9 erkek, 13 kadın; yaş ortalaması: 49.90 � 11.55 yıl) olmak �zere toplam 99 birey değerlendirilmiştir. Yaş ve cinsiyet dağılımı a�ısından gruplar arasında anlamlı bir fark yoktur (p> 0.05).�
Grup 1'deki hastalar aldıkları tedavilere g�re değerlendirildiğinde; t�m�n�n antiviral tedavi altında olduğu (29'u tenofovir, 12'si entekavir, biri lamivudin ve biri telbivudin)� belirlenmiştir. Tenofovir alan hastaların 17'si ve entekavir alan hastaların 6'sı daha �nceden interferon tedavisi almıştır.
�alışma sonunda; grup 1'de en sık rastlanan IL-28B gen polimorfizmi CT (%48.8) iken, grup 2 ve grup 3'de CC (sırasıyla %47.1 ve %63.6) olarak saptanmıştır. Gruplar arasında C/T allel dağılımları a�ısından anlamlı fark tespit edilmemiştir (p> 0.5). �alışmaya alınan hastaların, gruplara g�re, IL-28B rs12979860 C/T polimorfizm dağılımları Tablo I'de g�sterilmiştir.
TARTIŞMA
Kronik hepatit B (KHB) tanısı ile interferon tedavisi alan hastalardan, IL-28B rs12979860 CC polimorfizmi taşıyanlarda, tedavi yanıtının daha k�t� olduğu bildirilmektedir4. �lkemizde yapılan bir �alışmada ise, KHB tanısı ile interferon ya da antiviral tedavi alan hastalarda, tedavi yanıtları ile IL-28B gen polimorfizmi arasında anlamlı ilişki olmadığı ifade edilmiştir5. Buna karşın, HBV enfeksiyonunun doğal seyrine IL-28B gen polimorfizminin etkili olup olmadığını araştıran �alışma sayısı daha azdır2,4. Bu �alışmada, HBV enfeksiyonunun farklı evrelerindeki hastalarda, IL-28B rs12979860 C/T allel dağılımlarının incelenmesi ama�lanmıştır. �alışmamızın sonunda, enfeksiyonu ge�irerek bağışıklık kazanan grupta (grup 3) CC alleli taşıyanların oranı (%63.6), kronik aktif hepatitli (grup 1) hastalara (%34.9) g�re iki kata yakın y�ksek bulunmuş; ancak bu fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Bu nedenle elde edilen sonucun, IL-28B gen polimorfizminin, HBV enfeksiyonun doğal seyrine etkisi olmadığı şeklinde yorumlanması doğru olmayabilir. Bu bağlamda, �alışmamız, HBV enfeksiyonunun bizim �alışmamız dışında kalan evrelerindeki ve daha fazla sayıda hastayı i�eren yeni �alışmalara ışık tutabilir.��
Tip III interferon olarak bilinen IFN-λ, dokuzuncu kromozom �zerinde farklı bir gen b�lgesinde kodlanan IFN-α ile aynı sinyal yolağını ind�kleyerek antiviral aktivite g�sterir. HBV ile enfekte h�crelerde, transmembran resept�r�ne bağlanan IFN-λ, MHC sınıf I antijen ekspresyonunu artırır ve JAK-STAT sinyal yolağını uyarır6. İnsan hepatoma h�crelerinde, y�ksek konsantrasyonda IFN-λ ile HBV replikasyonunun %30 oranında azaltıldığı g�sterilmiş olmakla birlikte, IFN-λ'nın HBV'ye karşı antiviral aktivitesinin sınırlı olduğu bildirilmektedir7. Bu durum, IFN-λ'nın kodlandığı IL-28B genindeki C/T allel dağılımı ile ilişkili olabilir. Nitekim, hepatit C virusu (HCV) ile enfekte kronik hepatit hastalarından IL-28B geninde CC alleli taşıyanlarda pegile-interferon ve ribavirin kombinasyon tedavisine kalıcı virolojik yanıt oranları, CT/TT allel dağılımı taşıyanlara g�re �ok daha iyi bulunmuştur2.
Serumdan HBsAg'nin spontan olarak temizlenmesi ile IL-28B gen polimorfizmi arasındaki ilişkinin değerlendirildiği geniş kapsamlı bir meta-analizde, bu polimorfizmin HBV enfeksiyonunda spontan iyileşme �zerine �ok etkili olmadığı rapor edilmiştir7. Lee ve arkadaşları7 tarafından yapılan bu meta-analiz, literat�rde bu konuda ulaşılabilen en kapsamlı �alışma olmasına karşın, yazarlar, bu meta-analizde de bazı kısıtlamaların olduğunu; bunlardan birinin değerlendirilen �alışma sayılarının az olması nedeniyle istatistiksel yorumun �ok da g��l� olmadığını vurgulamaktadırlar. Literat�rde, ulaşılabildiği kadarıyla, HBV genotipleri ile IL-28B gen polimorfizmi ilişkisinin tedavi yanıtı �zerine etkisinin araştırıldığı bir �alışmaya rastlanmamıştır. Bizim �alışmamızda da, HBV ile enfekte olan grup 1 ve grup 2'deki hastalarda genotiplendirme yapılamamıştır. Bununla birlikte, HBeAg negatif, HBV genotip D ile enfekte hastalarda, tedavi ile HBsAg serokonversiyonunun, CC genotipi olanlarda, olmayanlara g�re daha iyi olduğu bildirilmektedir6. Sonu� olarak bulgularımız, IL-28B gen polimorfizminin, HBV enfeksiyonunun doğal seyrini belirlemede etkisiz olduğunu d�ş�nd�rmektedir. Ancak kesin yargıya varmak i�in, daha fazla hasta sayısı ile yapılacak ileri �alışmalara gereksinim vardır.
KAYNAKLAR
- Chen Y, Xu HX, Wang LJ, Liu XX, Mahato RI, Zhao YR. Meta-analysis: IL28B polymorphisms predict sustained viral response in HCV patients treated with pegylated interferon- and ribavirin. Aliment Pharmacol Ther 2012; 36(2): 91-103.
- Li W, Jiang Y, Jin Q, et al. Expression and gen polymorphisms of interleukin 28B and hepatitis B virus infection in a Chinese Han population. Liver Int 2011; 31(8): 1118-26.
- Domagalski K, Pawlowska M, Zalesna A, et al. The relationship between IL-28B polymorphisms and the response to peginterferon alpha-2a monotherapy in anti-HBe-positive patients with chronic HBV infection. Eur J Cin Microbiol Infect Dis 2014; 33(11): 2025-33
- Peng LJ, Guo JS, Zhang Z, Shi H, Wang J, Wang JY. IL28B rs12979860 polymorphism does not influence outcomes of hepatitis B virus infection. Tissue Antigens 2012; 79(4): 302-5.
- Kandemir �, Fidancı ŞB, Demir N, G�r�r A, Tamer L. Chronic hepatitis B and IL28B res12979860 polymorphisms: preliminary study. Mol Biol Rep 2013; 40(11): 6189-94.
- Hong SH, Cho O, Kim K, Shin HJ, Kotenko SV, Park S. Effect of interferon-lambda on replication of hepatitis B virus in human hepatoma cells. Virus Res 2007; 126(1-2): 245-9.
- Lee DH, Lee JH, Kim YJ, et al. Relationship between polymoprhisms near the IL28B gene and spontaneous HBsAg seroclearance: a systematic review and meta-analysis. J Viral Hepat 2014; 21(3): 163-70.
İletişim (Correspondence):
Do�. Dr. Neşe Demirt�rk,
Kocatepe �niversitesi Tıp Fak�ltesi,
İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı,
Ali �etinkaya Kamp�s�,
03200 Afyonkarahisar, T�rkiye.
Tel (Phone): +90 272 246 3301,
E-posta (E-mail): nesed0@hotmail.com