Yazdır

Kısa Bildiri/Short Communication
Mikrobiyol Bul 2016; 50(2): 287-292

Akut Flask Paralizi Ş�pheli Olguların Dışkı �rneklerinden
Adenovirus İzolasyon Sıklığının Araştırılması

Investigation of Adenovirus Isolation Frequency from the Stool Samples of
Patients Suspected with Acute Flaccid Paralysis

Fatma BAYRAKDAR, Yasemin COŞGUN, Tunca SALMAN ATAK, H�lya KARADEMİR, G�lay KORUKLUOĞLU

T�rkiye Halk Sağlığı Kurumu Mikrobiyoloji Referans Laboratuvarları Daire Başkanlığı, Viroloji B�l�m�, Ankara.

Public Health Institution of Turkey, Microbiology Reference Laboratories Department of Virology, Ankara, Turkey.

�Z

Adenoviruslar, �oğunlukla �st solunum yolu hastalığı, konjonktivit/epidemik keratokonjonktivit, gastroenterit ve pn�moni gibi enfeksiyonlara neden olmakla birlikte, merkezi sinir sistemi tutulumuna da yol a�abilirler. Akut flask paralizi (AFP), sıklıkla 15 yaşın altındaki �ocuklarda g�r�len ve genellikle el, ayak, nadiren de solunum yolları ve sindirim sistemi kaslarında, hızlı ve ani gelişen, kasların tonus kaybettiği bir fel� tipidir. AFP'nin başlıca viral etkeni polioviruslardır; ancak polio-dışı enteroviruslar, kabakulak virusu, kuduz virusu ve flaviviruslar da AFP kliniği oluşturabilmektedir. Son yıllarda yapılan bazı �alışmaların verileri, adenovirusların AFP etiyolojisindeki olası rollerini işaret etmektedir. Bu �alışmanın amacı, AFP ş�pheli olguların ve temaslılarının dışkı �rneklerinden adenovirus (AdV) izolasyon sıklığının araştırılmasıdır. �alışmada, poliomiyelitin takibi i�in yapılan AFP s�rveyansı kapsamında, 2000-2014 yılları arasında, �lkemizin farklı b�lgelerindeki sağlık kuruluşlarından, 0-15 yaş arasındaki AFP ş�pheli olgular (n= 3185) ve bunların temaslılarından (n= 2945) alınarak laboratuvarımıza g�nderilen toplam 6130 dışkı �rneği, AdV izolasyonu a�ısından retrospektif olarak değerlendirilmiştir. Dışkı �rnekleri, D�nya Sağlık �rg�t�'n�n �nerdiği algoritma doğrultusunda analiz edilmiş ve Hep-2, RD ve L20B h�cre k�lt�rlerine ekilmiştir. Enteroviruslardan farklı olarak, L20B h�cre k�lt�rlerinde AdV'lar i�in karakteristik sitopatik etkinin saptandığı �rnekler, ticari bir agl�tinasyon y�ntemiyle (Diarlex Adeno; Orion Diagnostica, Finlandiya) doğrulanmıştır. �alışmamızda, �rneklerin %1.6'sından (97/6130) AdV izolasyonu yapılmış; AdV pozitif �rneklerin %76.3'�n�n (74/97) AFP ş�pheli olgulara, %23.7'sinin (23/97) temaslı olgulara ait olduğu saptanmıştır. Buna g�re AFP ş�pheli olguların %2.3'�nden (74/3185), temaslıların ise %0.8'inden (23/2945) AdV izole edilmiştir. Adenovirus pozitiflik oranlarının, hastalar ve temaslılar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark g�sterdiği belirlenmiştir (Z skoru 4.8347; p< 0.05). AdV varlığı saptanan AFP ş�pheli olguların %52.6'sının 1-4 yaş grubunda olduğu ve pozitifliğin erkeklerde kadınlara oranla 1.6 kat fazla olduğu tespit edilmiştir. Bu �alışmanın verileri, AdV'ların AFP ile olan ilişkisini destekleyen �alışmalarla uyumlu olsa da, daha ileri molek�ler ve klinik araştırmalara gereksinim olduğu a�ıktır.�

Anahtar s�zc�kler: Adenovirus; akut flask paralizi.

ABSTRACT

Although adenoviruses (AdVs) generally cause upper respiratory tract infections, conjunctivitis/epidemic keratoconjunctivitis, gastroenteritis and pneumonia, they can lead to the involvement of central nervous system. Acute flaccid paralysis (AFP) is a type of seizure, characterized by rapid and sudden onset of extreme weakness in hands and feet, including (less frequently) weakness of respiratory and swallowing, representing with decreased muscle tone, especially in children below 15-year-old. The major viral cause of AFP is polioviruses, however non-polio enteroviruses, mumps virus, rabies virus and flaviviruses can also be responsible for AFP. The data of some recent studies have pointed out the probable aetiological role of AdVs in AFP. The aim of this study was to investigate the frequency of AdVs from stool samples of AFP-suspected patients and their contacts. A total of 6130 stool samples from patients (age range: 0-15 years) prediagnosed as AFP (n= 3185) and their contacts (n= 2945), which were sent to our laboratory from the health care centers located at different regions of Turkey for the monitorization of poliomyelitis as part of national AFP surveillance programme, between 2000-2014, have been retrospectively evaluated in terms of adenovirus isolation frequency. Samples were analyzed according to the algorithm recommended by World Health Organization and inoculated in Hep-2, RD, and L20B cell lines for cultivation. Apart from enteroviruses, in case of the presence of characteristic cytopathic effects for AdVs observed in L20B cells were confirmed by a commercial Adeno agglutination kit (Diarlex Adeno; Orion Diagnostica, Finland). It was noted that AdVs have been isolated from 1.6% (97/6130) of the samples, and out of positive samples 76.3% (74/97) were from AFP-suspected cases, while 23.7% (23/97) were from their contacts. Accordingly the frequencies of AdVs from AFP-suspected cases and their contacts were found as 2.3% (74/3185) and 0.8% (23/2945), respectively. The frequencies of Adenovirus positivity between the patients and their contacts were statistically significant (Z-Score 4.8347; p< 0.05). It was determined that 52.6% of the detected AdVs among AFP-suspected cases were between 1-4 age group and the positivity was 1.6 times more among males than the females. Although the data of this study are in agreement with the studies that support the relationship of AdVs with AFP, it is obvious that further molecular and clinical studies are needed.

Keywords: Adenovirus; acute flaccid paralysis.

Geliş Tarihi (Received): 21.10.2015 • Kabul Ediliş Tarihi (Accepted): 04.03.2016

GİRİŞ

İnsan adenovirusları, Adenoviridae ailesi Mastadenovirus cinsinde yer alan, �ıplak, ikozahedral kapsidli, �ift iplikli DNA virusları olup, yedi t�r (A-G) ve 67 tipten oluşmaktadır1. T�m d�nyada yaygın olarak g�r�len insan adenovirus (HAdV) enfeksiyonları, �oğunlukla �st solunum yolu hastalığı, keratokonjonktivit, pn�moni, sistit ve gastroenterit şeklinde seyretmekle birlikte, bazı tipler merkezi sinir sistemi tutulumuna da yol a�abilmektedir1,2,3.

Akut flask paralizi (AFP), 15 yaşın altındaki �ocuklarda g�r�len ve genellikle el, ayak, nadiren de solunum yolları ve sindirim sistemi kaslarında, hızlı ve ani gelişen, kasların tonus kaybettiği bir fel� tipidir4. AFP'nin başlıca viral etkeni polioviruslardır; ancak polio-dışı enteroviruslar (koksaki viruslar, ekoviruslar, enterovirus 71, enterovirus D68, vb), kabakulak virusu, kuduz virusu ve flaviviruslar (Batı Nil virusu, Japon ensefaliti virusu, kene ensefaliti virusu, vb) da AFP kliniği oluşturabilmektedir5,6,7. Son yıllarda yapılan �alışmalarda ise, AFP'li olguların dışkı ve diğer klinik �rneklerinde bazı adenovirus tiplerinin saptanması, bu virusların AFP etiyolojisindeki olası rollerini d�ş�nd�rmeye başlamıştır8,9,10,11,12,13. Bu noktadan hareketle, bu �alışmada, AFP ş�pheli olguların dışkı �rneklerinden adenovirus izolasyon sıklığının araştırılması ama�lanmıştır.

GERE� ve Y�NTEM

Laboratuvarımızda poliomiyelitin takibi i�in yapılan AFP s�rveyansı kapsamında, vahşi tip poliovirus ve diğer enterovirusların yanı sıra, adenovirusların izolasyon ve tanımlama �alışmaları da yapılmaktadır. Bu ama�la, �lkemizin her b�lgesindeki farklı sağlık kuruluşlarından, AFP ş�pheli olgular ve bunların temaslılarından, 24-48 saat arayla iki kez alınan dışkı �rnekleri, soğuk zincir şartlarında, vidalı kapaklı kaplarda laboratuvarımıza g�nderilmektedir. B�t�n �rnekler, �n hazırlık işlemleri sonrası, D�nya Sağlık �rg�t� (DS�)'n�n14 insan enterovirusları i�in �nerdiği algoritma doğrultusunda analiz edilmekte ve izolasyon i�in Hep-2 (human epithelial type 2), RD (human rhabdomyosarcoma cell) ve L20B (mouse cell lines) h�cre k�lt�rlerine ekilmektedir. H�cre k�lt�rlerinde poliovirus ve diğer enterovirusların dışında, adenovirus (AdV) i�in karakteristik sitopatik etki (CPE)'lerin g�r�ld�ğ� �rnekler (AdV'lar, L20B h�cre k�lt�rlerinde enteroviruslardan belirgin olarak farklı CPE oluşturur14), ticari bir agl�tinasyon kiti (Diarlex� Adeno, Orion Diagnostica, Finlandiya) kullanılarak doğrulanmaktadır.

Bu �alışmada, 2000-2014 yılları arasında, 0-15 yaş arasındaki AFP ş�pheli olgular (n= 3185) ve bunların temaslılarından (n= 2945) alınarak laboratuvarımıza g�nderilen toplam 6130 dışkı �rneği, AdV izolasyonu a�ısından retrospektif olarak değerlendirildi.

BULGULAR

�alışmamızda, dışkı �rneklerinin 94'�nden tek başına, 3'�nden ise enteroviruslarla birlikte olmak �zere toplam 97 (97/6130; %1.6) �rnekten AdV izolasyonu yapılmıştır. AdV pozitif �rneklerin %76.3'� (74/97) AFP ş�pheli olgulara, %23.7'si (23/97) temaslı olgulara aittir. Buna g�re AFP ş�pheli olguların %2.3'�nden (74/3185), temaslıların ise %0.8'inden (23/2945) AdV izole edilmiştir. Adenovirus pozitiflik oranlarının, hastalar ve temaslılar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark g�sterdiği belirlenmiştir (Z skoru 4.8347; p değeri < 0.05). AdV varlığı saptanan AFP ş�pheli olguların %52.6'sının 1-4 yaş grubunda olduğu (Tablo I) ve pozitifliğin erkeklerde kadınlara oranla 1.6 kat fazla olduğu tespit edilmiştir. AdV pozitif AFP olguları ve temaslılarının yıllara g�re dağılımı Tablo II'de g�sterilmiştir.


Tablo I

Tablo II

TARTIŞMA

Akut flask paralizi (AFP), enfeksiy�z olan ve olmayan bir�ok etkene bağlı olarak g�r�lebilmekle birlikte, en �nemli viral etken polioviruslardır15. Vahşi tip poliovirusların d�nyanın bir�ok b�lgesinden eradike edilmesine rağmen, bu b�lgelerden halen AFP olgularının rapor edilmesi, başta polio-dışı enteroviruslar olmak �zere diğer virusların da AFP'ye neden olma sıklığının y�ksek olduğunu vurgulamaktadır5,6,7,16,17,18. Adenovirusların AFP ile ilişkisi, Ooi ve arkadaşlarının8, enterovirus 71'e bağlı bir el-ayak-ağız hastalığı epidemisi sırasında, sekiz �ocukta AdV-21'e bağlı AFP olgularını rapor etmesiyle g�ndeme gelmiştir. Daha sonra Azevedo ve arkadaşları9, 2004 yılında yayınlanan �alışmalarında, poliomiyelit ş�pheli hastalardan elde edilen 64 AdV izolatının dizi analizini yapmış ve izolatların AdV A (n= 3), B (n= 20), C (n= 38), D (n= 2) ve E (n=1) t�rlerine ait olduğunu g�stermişlerdir. Avusturalya Ulusal Polio Referans Laboratuvarının 2004 yılı raporunda, AFP olgularından %23 oranında AdV izole edildiği, monovalan antiserumlar ile tiplendirildiğinde bunların HAdV C t�r� serotip 1, 2, 5 ve HAdV E t�r� serotip 4 olduğu bildirilmiştir10. Victoria ve arkadaşları11, polio-dışı AFP'li 35 �ocuğun dışkı �rneklerini metagenomik olarak analiz etmişler ve Picornaviridae ailesinin bir�ok �yesinin yanı sıra adenovirusların varlığını da tespit etmişlerdir. Ivanova ve arkadaşları13, 2012 yılında yayınlanan �alışmalarında, AFP'li k���k �ocukların dışkı �rneklerinde %1, temaslılarında ise %0.4 oranında AdV varlığı tespit etmişler; bunların %85'inin HAdV-C t�r� olduğunu bildirmişlerdir.

Adenovirusların AFP ile ilişkisini sorgulayan bu �alışmaların ışığında, bizim �alışmamızda da AFP ş�pheli olguların dışkı �rneklerinden AdV izolasyon sıklığının araştırılması ama�lanmıştır. �alışmamızda değerlendirilen 0-15 yaş arasındaki AFP ş�pheli olguların %2.3'�nden (74/3185), temaslıların ise %0.8'inden (23/2945) AdV izolasyonu yapılmıştır. AdV varlığı saptanan AFP ş�pheli olguların %52.6'sının 1-4 yaş grubunda olduğu ve en sık AdV izolasyonunun 2007 yılında ger�ekleştiği izlenmiştir (Tablo I,II). AdV pozitif �rneklerin %76.3'�n�n (74/97) AFP ş�pheli olgulara, %23.7'sinin (23/97) ise temaslı olgulara ait olduğu belirlenmiştir (p< 0.05). Temaslı olgularda saptanan bu oran, kişinin imm�n sisteminin yeterliliğine bağlı olarak, virusun sindirim sisteminde asemptomatik olarak bulunabileceğini g�stermektedir. Ivanova ve arkadaşlarının13 �alışmasında da, sağlıklı k���k �ocuklarda dışkı ile virus salınım oranı %12-57 arasında bildirilmiştir.

Sonu� olarak bu �alışmada, poliomiyelit takibi i�in yapılan AFP s�rveyansı kapsamında, laboratuvarımıza g�nderilen dışkı �rneklerinde AdV izolasyon oranları retrospektif olarak değerlendirilmiş ve AFP ş�pheli olgularda AdV pozitifliği anlamlı d�zeyde y�ksek bulunmuştur. Verilerimiz, AdV'ların AFP ile olan ilişkisini destekleyen �alışmalarla uyumlu olsa da, daha ileri molek�ler ve klinik araştırmalara gereksinim olduğu a�ıktır.

KAYNAKLAR

  1. Ghebremedhin B. Human adenovirus: Viral pathogen with increasing importance. Eur J Microbiol Immunol (Bp) 2014; 4(1): 26-33.
  2. Huang YC, Huang SL, Chen SP, et al. Adenovirus infection associated with central nervous system dysfunction in children. J Clin Virol 2013; 57(4): 300-4.
  3. Lion T. Adenovirus infections in immunocompetent and immunocompromised patients. Clin Microbiol Rev 2014; 27(3): 441-62.
  4. Rasul CH, Das PL, Alam S, Ahmed S, Ahmed M. Clinical profile of acute flaccid paralysis. Med J Malaysia 2002; 57(1): 61-5.
  5. Solomon T, Kneen R, Dung NM, et al. Poliomyelitis-like illness due to Japanese encephalitis virus. Lancet 1998; 351(9109): 1094-7.
  6. Abbasian F, Saberbaghi T, Moosapour A. Role of non-polioviruses in acute flaccid paralysis (AFP). J Gastroenterol Hepatol Res 2012; 1(4): 44-8.
  7. Macesic N, Hall V, Mahony A, et al. Acute flaccid paralysis: the new, the old, and the preventable. Open Forum Infect Dis 2015; 3(1): ofv190.
  8. Ooi MH, Wong SC, Clear D, et al. Adenovirus type 21-associated acute flaccid paralysis during an outbreak of hand-foot-and-mouth disease in Sarawak, Malaysia. Clin Infect Dis 2003; 36(5): 550-9.
  9. de Azevedo JP, Nascimento LR, Cortinovis MC, Oliveira SS, da Costa EV, da Silva EE. Characterization of species B adenoviruses isolated from fecal specimens taken from poliomyelitis-suspected cases. J Clin Virol 2004; 31(4): 248-52.
  10. Stambos V, Brussen KA, Thorley BR. Annual report of the Australian National Poliovirus Reference Laboratory, 2004. Commun Dis Intell Q Rep 2005; 29(3): 263-8.
  11. Victoria JG, Kapoor A, Li L, et al. Metagenomic analyses of viruses in stool samples from children with acute flaccid paralysis. J Virol 2009; 83(9): 4642-51.
  12. Belsy A, Odalys V, Alexander P, et al. Molecular characterization of adenoviral infections in Cuba: report of an unusual association of species D adenoviruses with different clinical syndromes. Arch Virol 2009; 154(4): 619-27.
  13. Ivanova OE, Yurashko OV, Eremeeva TP, Baikova OY, Morozova NS, Lukashev AN. Adenovirus isolation rates in acute flaccid paralysis patients. J Med Virol 2012; 84(1): 75-80.
  14. World Health Organization. Polio Laboratory Manual. 2004, 4th ed. WHO, Geneva, Switzerland. Available at: http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/68762/1/WHO_IVB_04.10.pdf
  15. de Quadros CA, Hersh BS, Oliv� JM, Andrus JK, da Silveira CM, Carrasco PA. Eradication of wild poliovirus from the Americas: acute flaccid paralysis surveillance, 1988-1995. J Infect Dis 1997; 175 Suppl 1: S37-42.
  16. Marx A, Glass JD, Sutter RW. Differential diagnosis of acute flaccid paralysis and its role in poliomyelitis surveillance. Epidemiol Rev 2000; 22(2): 298-316.
  17. Saraswathy Subramaniam TS, Apandi MA, Jahis R, Samsudin MS, Saat Z. Viral aetiology of acute flaccid paralysis surveillance cases, before and after vaccine policy change from oral polio vaccine to ınactivated polio vaccine. J Trop Med 2014; 2014: 814908.
  18. Solomon T, Willison H. Infectious causes of acute flaccid paralysis. Curr Opin Infect Dis 2003; 16(5): 375-81.

İletişim (Correspondence):

Dr. Bio. Fatma Bayrakdar,

T�rkiye Halk Sağlığı Kurumu

Mikrobiyoloji Referans Lab. Daire Başkanlığı, Viroloji B�l�m�,

Adnan Saygun Cad. No:55, 06100 Sıhhiye, Ankara, T�rkiye.

Tel (Phone): +90 312 565 5564,

E-posta (E-mail): fbayrakdar@windowslive.com

Yazdır