Yazdır

Olgu Sunumu/Case Report
Mikrobiyol Bul 2017; 51(3): 239-298

Dermanysus gallinae'nın (Takım: Mesostigmata) Neden Olduğu Sa�lı Deride Kaşıntılı Olgu

A Case with Scalp Pruritus Caused by Dermanysus gallinae (Order: Mesostigmata)

Mustafa ŞENG�L1, Nida KA�AR2, Mehmet KARACA3, Sedef Zeliha �NER1, �ağrı ERGİN1

1 Pamukkale �niversitesi Tıp Fak�ltesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Denizli.

1 Pamukkale University Faculty of Medicine, Department of Medical Microbiology, Denizli, Turkey.

2 Pamukkale �niversitesi Tıp Fak�ltesi, Deri ve Z�hrevi Hastalıklar Anabilim Dalı, Denizli.

2 Pamukkale University Faculty of Medicine, Department of Skin and Venereal Diseases, Denizli, Turkey.

3 Pamukkale �niversitesi Teknik Bilimler Meslek Y�ksekokulu, Denizli.

3 Pamukkale University, Vocational School of Technical Sciences, Denizli, Turkey.

* Bu olgu, XXXVII. T�rk Mikrobiyoloji Kongresi (16-20 Kasım 2016, Belek/Antalya)'nde s�zl� sunum olarak sunulmuştur.

�Z

Dermanyssus gallinae k�mes hayvanları, kafes kuşları, g�vercinler ve yabani kanatlılardan hematofajik olarak beslenen �nemli ektoparazit t�rlerinden biridir. Esas konaklarında yaşama olanağı bulamayan nimf veya erişkin formundaki bu ektoparazitler memeli hayvanlardan hatta insanlardan da beslenmektedir. Bu nedenle halk sağlığı a�ısından �nemli kabul edilmektedirler. Evlerinde hayvan besleyenlerde, ahır, k�mes ve barınakların yakınında yaşayanlarda, tavuk �iftliği �alışanlarında, bu ektoparazitin oluşturduğu gamazoidozis adlı klinik tablo g�r�lebilmektedir. Pruritus dermatitis insanlarda D.gallinae ile de oluşmakta ve hatalı tanılara neden olabilmektedir. Bu raporda, insanda sa�lı deride şiddetli kaşıntıya yol a�an bir D.gallinae olgusu sunulmaktadır. �niversite Hastanesine başvuran 66 yaşında kadın hasta, yaklaşık bir aydır "sa�larında b�cekler ve sa�lı deride akşamları artan kaşıntı" şikayeti� olduğunu belirtmiştir. Hastanın dermatolojik muayenesinde sa�lı deri ve sa�lar olağan g�r�n�m olarak belirlenmiştir. Rutin laboratuvar sonu�ları normal olarak saptanmıştır. Bununla birlikte, yanında getirdiği yazmasında �ok sayıda akar �rneği saptanmıştır. Hastanın yaşadığı k�y evinde bah�e i�inde tavuk beslediği �ğrenilmiştir. Toplanan �rnekler gliserin-alkol i�eren cam şişeler i�ine konulmuş ve ışık mikroskobunda 10x, 20x ve 40x objektifler kullanılarak incelenmiştir. Akarlar morfolojik incelemede D.gallinae (Takım: Mesostigmata; Yerel adı: kanatlı kırmızı akar, t�nek akarı, tavuk akarı) olarak tanımlanmıştır. Hastanın �zerindeki akarları uzaklaştırmak i�in %1 uzun etkili permetrin şampuan, kontrollerinde ise %5 permetrin ve %10 krotamiton losyon tedavisi uygulanmıştır. Hastaya ev ve yaşam alanı olarak kullanılan yerlerin temizlenmesi, ortamın havalandırılması, kullanılan eşyaların yıkanıp deterjanla temizlenmesi anlatılmıştır. D.gallinae ile �evresel m�cadelede; etraftaki konak�ı canlıların barınaklarının karbamatlar (karbolin, triklorfon, malatyon ve tetraklorvinfos vb.), organik fosforlu ve piretroitli akarisit insektisitlerle p�sk�rtme veya toz halinde ila�lama �nerilmiştir. Barınak i�inde parazitin saklanacağı yarık ve �atlakların ila�lanarak onarılması �nerilmiştir. Hasta (i) duyarlı akarisitler ile ev i�indeki eşyaların temizliği, (ii) kullanılmayan enfekte hayvan barınak, kafes ve yuvalarının insan yaşam alanından uzaklaştırılması, (iii) ortam sıcaklığının 45�C'nin �zerine �ıkarılabileceği, (iv) yaşam alanlarının havalandırılması ve (v) deterjanlar ile kıyafetlerinin temizlenmesi konularında bilgilendirilmiştir. Bu parazitin enfestasyonundan ve bulaştırma riski taşıdığı enfeksiyon etkenlerinden korunmak i�in taşıyıcı konak ile enfekte odaktan uzak durulması, hijyen kuralına uyulması, konakların ve barınaklarının ila�lanması �nem taşımaktadır. Hastadan iyi �yk� alınması, kanatlılarla temasının sorgulanması, tedavi ve korunmada kolaylaştırıcı rol oynayacaktır.

Anahtar s�zc�kler: Dermanyssus gallinae; enfestasyon; insan.

ABSTRACT

Dermanyssus gallinae is one of the important hematophagous ectoparasite species of poultry like chicken, pigeon and wild bird species. These ectoparasites in the form of nymphs or adults who� can not find their hosts are also seen in mammals and even in humans. For this reason, they are considered as important for public health. The ectoparasite causes a clinical condition named gamasoidosis among pet owners and people who live or work close to animal shelters, barns and chicken farms. Pruritus dermatitis is also caused by D.gallinae in humans and can cause false diagnosis. In this report, a case of D.gallinae which leads to severe itch in the hairy head skin was presented. A 66-year-old female patient admitted to University Hospital with complaints of "bugs in her hair and itching of the skin increasing in the evenings" that have persisted for a month. In the dermatological examination of the patient, it was noted that her hair and scalp were usual. Routine laboratory tests were normal. However, a large number of mites were found in her headscarf that she brought with her to the examination. Later, it was learned that the patient feeds chicken in her garden in the village where she lives. The collected mite samples were were kept in glass test tubes that contained glycerol and alcohol. The mites were identified as D.gallinae by morphological identification with light microscopy by using 10x, 20x and 40x magnifications. The mites were described as D.gallinae (Order: Mesostigmata, local name: poultry red mite, perch mite, poultry mite) with the morphological examination. Long-acting 1% permethrin shampoo was applied to remove the mites on the patient and during the controls, it was changed as 5% permethrin and 10% crotamiton lotion. For environmental sanitation, carbamates (such as carbolineum, trichlorfon, malathion, tetrachlorvinphos, etc.), organophosphates and acaricide insecticides with pyrethroids spraying or powder formulations were recommended. It was recommended to repair the slits and cracks where the parasite in the shelter could be stored. The patient was informed on (i) how to clean the household items with susceptible acaricides, (ii) removal of unused infected animal shelters, cages and nests from human habitat, (iii) raising of ambient temperature above 45�C, (iv) ventilation of the living spaces and (v) washing the clothes with detergent. In order to be effectively protected from the risk of infection and the detriments that are brought by this parasite, it is imperative to stay away from the hosts and the infected areas such as chicken farms, to obey the hygiene regulations, and to properly conduct the disinfestation of the shelters. In addition, it is also helpful to receive a� true story from the patient, with details of contact with birds for the protection and treatment.

Keywords: Dermanyssus gallinae; infestation; human.

Geliş Tarihi (Received): 10.02.2017 - Kabul Ediliş Tarihi (Accepted): 13.06.2017

GİRİŞ

T�m d�nyada kanatlılarda yaygın olarak g�r�len Dermanyssus gallinae (kanatlı kırmızı akar, t�nek akarı) 1778 yılında De Geer tarafından tanımlanmıştır. İnsanlarda enfeksiyonu ilk olarak 1809 yılında bildirilmiştir. Saint-Vincent 1828 yılında bu akarın insan kanıyla beslendiğini tespit etmiş ancak insan derisi �zerinde kanla beslendiğini 1958 yılında g�stermiştir. D.gallinae g�n�m�zde halen kanatlıların akarı olarak kabul edilmekte ise de, bu grubun dışındaki vertebralılarda da giderek artan sıklıkta enfestasyonu rapor edilmekte, hem insan sağlığı hem de veteriner hekimlik alanında ciddi sorunlara neden olabilmektedir. Meydana getirdiği klinik dermatit tablosu gamazoidozis olarak adlandırılmıştır1,2. �zellikle enfekte kanatlıların evlere alınmasıyla birlikte kaşıntılı dermatit tabloları t�m aile bireylerinde g�r�lmektedir3,4. �lkemizde insanlarda enfestasyon olguları ve kanatlılarda yaygın olarak bulunduğuna dair bildirimler vardır3-10. Aynı zamanda akarın nozokomiyal yayılabileceği de bildirilmiştir11-13.

İnsanlarda enfestasyon yapması durumunda �oğunlukla akarodermatitis oluşturan mesostigmata takımı, alışılmışın dışında şiddetli pruritus tablolarına da neden olabilmektedir4,13,14. Bu olguda, �lkemizden gamazoidozis bildiriminin5-6 az olması nedeniyle, insanda sa�lı deride şiddetli kaşıntıya yol a�an bir D.gallinae olgusu sunulmaktadır.

OLGU SUNUMU

Altmış altı yaşında kadın hasta, yaklaşık bir aydır "sa�larında b�cekler ve sa�lı deride akşamları artan kaşıntı" şikayeti ile başvurdu. Hastanın dermatolojik muayenesinde sa�lı deri ve sa�lar olağan g�r�n�mdeydi. Hastanın yanında getirdiği yazmasında �ok sayıda akar �rneği saptandı. Hastanın k�y evinde oturduğu ve tavuk beslediği �ğrenildi. Hastadan alınan �rneklerden beyaz zemin �zerinde 10x b�y�tme ile mikroskop altında oval, yassı, hızlı hareket edebilen, ortalama 0.5 mm boyutlarında sarı-koyu kahverengi renkte akarlar g�r�ld�. Gliserin-alkol i�eren 5 ml'lik cam şişelere alınan akar �rnekleri Olympus CX31 ışık mikroskobunda 4x, 10x, 20x ve 40x b�y�tmede incelendi. Morfolojik inceleme ile etken mesostigmata takımında yer alan D.gallinae olarak tanımlandı (Resim 1). Hastaya �zerindeki parazitlerin uzaklaştırılması i�in %1 uzun s�reli etki g�steren permetrin şampuan kullanması �nerildi. Kontrollerinde ise %5 permetrin ve %10 krotamiton losyon d�n�ş�ml� tedavisi verildi. Hastaya ev ve yaşam alanı olarak kullanılan yerlerin temizlenmesi, ortamın havalandırılması, kullanılan eşyaların yıkanıp deterjanla temizlenmesi anlatıldı. Kaynak olabilecek hayvanlardan etkenin uzaklaştırılması i�in selenyum s�lfit %1, permetrin %1, piretroit t�revleri (spipermetrin %10) gibi antiparaziter maddelerin kullanımı �nerildi.


Resim 1

TARTIŞMA

Mesostigmata takımında yer alan Dermanyssus, Ornithonyssus, Liponyssoides cinsleri i�indeki t�rler kuşlarda, k�mes hayvanlarında ve fare sı�an ve kenelerde ektoparazit olarak yaşamaktadırlar1,14. Bu enfestasyonda parazit konaktan beslenirken akarodermatitis şeklinde deride kaşıntılı lezyonlara sebep olmaktadır. Akarlar tahıl ve tahıl �r�nlerinde, tarlalarda bitkiler �zerinde yaşamlarını s�rd�r�rler. Bu �r�nlerin bulunduğu evlerde ve ev tozlarında, depolarda (depo edilmiş gıda �r�nlerinde) yaşayan akar t�rleriyle temas edenlerde kaşıntı, allerjik astım bulguları g�r�lebilir. Bazı akar t�rleri hayvanlarda enfestasyon yaparken, bazıları sadece beslenmek i�in hayvanlara yerleşir, bazıları ise yaşam basamaklarının tamamını konak hayvanlarda ge�irirler. Besin gereksinimleri i�in konaklarının bulunduğu ahır, k�mes, barınak ve kafes gibi ortamdan ayrılmazlar2,9,14. D.gallinae k�meslerde, kuş kafeslerinde, kanatlı yuvalarında ve barınaklarında geniş pop�lasyonlar halinde yaşar. G�nd�zleri yaşadıkları ortamdaki yarık, �atlak ve g�brelerin altında saklanan akarlar genellikle geceleri beslenirler7. �m�rleri ortalama beş ay s�rmektedir. Beslenmeden birka� ay canlı kalmayı başarabilirler. Hastada bu ektoparazitten kaynaklanan enfestasyon saptandığı zaman kaynağın bulunması ve bulaş zincirinin kırılması gereklidir2,7. İnsanlarla temaslarının, nadir de olsa beslenmek amacıyla olduğu belirtilmektedir. Konaklarının ağır enfestasyon olgularında sağlıklarının ve yaşam performanslarının etkilendiği vurgulanmaktadır. Ortamın ısısı, bağıl nemi, g�n ışığı, ortamdaki doğal predat�rlerin varlığı, hava kuruluğu akarların yaşayacakları yeri belirlemelerinde �nemli parametrelerdir. İnsanlarda kısa s�reli ve az sayıda bulunmalarından dolayı doğrudan sağlık sorunu oluşturmamakla birlikte, D.gallinae'nın; Salmonella gallinarum, Salmonella enteritidis, Nocardia brasiliensis, Pasteurella multocida, Mycoplasma synoviae, Chlamydia spp., Borrelia anserina, Erysipelothrix rhusiopathiae, Listeria monocytogenes, Coxiella burnetti, Escherichia coli, Staphylococcus spp., Streptomyces spp. ve bazı spiroketler gibi bakterilerle, kanatlı l�koz vir�s�, Newcastle hastalığı vir�s�, kanatlı poks vir�s�, St. Louis ensefalit vir�s�, kene-kaynaklı ensefalit vir�sleri, doğu at ensefaliti vir�s�, batı at ensefaliti vir�s�, Venezuela at ensefaliti vir�s� ve influenza A gibi bazı vir�sler i�in vekt�r olabileceği ileri s�r�lmektedir1,2,7,14,15.

İnsanlarda enfekte hayvanlarla temasın ardından ve birka� g�nl�k ink�basyondan sonra şiddetli kaşıntı, ense, boyun ve koltuk altlarından başlayıp v�cuda yayılan pap�l ve vezik�l oluşumu bildirilmiştir. Kaşıntıyla par�alanan pap�llerin, kanlı ve kabukla �rt�l�p bir s�re sonra klinik tablonun d�zeldiği rapor edilmiştir5,6,14,16. �zellikle uyuz ve pedik�lozis ile ayırıcı tanı �nemlidir. Er�psiyonun kronik veya rek�rren olması tanıda g��l�klere yol a�abilmektedir5,13. Bu akar t�r�, diğer akarlar gibi, deri y�zeyinde bulunup deri altına yerleşemediklerinden dolayı insanlarda uzun s�re konaklayamazlar. Bununla birlikte, dermoskop ile in vivo tanısı yapılabilmektedir17. Dermatolojik tanı girişimlerinden "Punch" biyopsi ile de D.gallinae enfestasyonu tanısı konulmuştur18.

D.gallinae d�nyada kompozit bir yayılım g�stermektedir. İnsanlarda genellikle hayvanlarla temas sonucunda k�mes ve/veya hayvanların bulunduğu ortamlardan kaynaklanan klinik tablolar2, hastane ortamında yayılan akarların oluşturduğu salgınlar11-13 veya ev �evresinde dağıtılan/bozulan g�vercinliklerin olduğu19 �evredeki evlerin akarlar tarafından istilası ile karşılaşılan D.gallinae kaynaklı gamazoidozis olguları bildirilmiştir. Mesleksel2,20 veya hobi21 olarak k�mes hayvanları besleyicilerinde sık olmakla birlikte, kontamine olan farklı işyerlerinde de (�rn. optik cam �retim fabrikası22) enfeksiyonlar g�r�lm�şt�r. Literat�rde Dermanyssus t�rlerinin de arasında bulunduğu farklı akarlar tarafından meydana gelen enfestasyonlara ps�dogal ismi de verilmektedir19,22-24.

Bu parazitin enfestasyonundan ve bulaştırma riski taşıdığı enfeksiyon etkenlerden korunmak i�in hijyen kuralına uyulması, konakların ve barınaklarının ila�lanması �nem taşımaktadır. �evresel temizlikte konvansiyonel akarisitler yararlıdır. Ancak karbamat ve piretroitlere karşı İngiltere, İsve�, Fransa ve İtalya'dan diren� bildirilmiştir1. Biyolojik doğal predat�rler (Androlaelaps casalis, Hypoaspis aculeifer, Hypoaspis miles, Stratiolaelaps scimitus vb.), entemopatojenik mantarlar ve bakteriyel endosimbiyotlar, fiziksel ortamın değiştirilmesi (pH, ışık, sıcaklık vb.) �evresel D.gallinae'nın temizlenmesi i�in uygulanabilecek ila� dışı y�ntemlerdir1.

İnsanlarda g�r�len enfeksiyonlarda tedavide ilk se�enek ila�lar, piretroit �nc�lleri veya biyolojik olarak akarların kontrol�ne y�nelik topikal b�y�me (�rn. diyatomlu maske vb). engelleyicileridir. Ancak piretroit direncinin bulunması ve diyatomlu toprak gibi biyolojik kontrol y�ntemlerinin etkinliğinin değişkenlik g�stermesi tedavi başarısızlığına neden olabilmektedir. Ağır olgularda oral ivermektin �nerilmektedir2. �nlemlere rağmen şikayetleri devam eden bir hasta, iki hafta s�reyle haftada bir permetrin şampuan tedavisinden fayda g�rm�şt�r9. Hastadan iyi �yk� alınması, kanatlılarla temasının sorgulanması, tedavi ve korunmada kolaylaştırıcı rol oynayacaktır.

KAYNAKLAR

  1. Sparagano OAE, George DR, Harrington DWJ, Giangaspero A. Significance and control of the poultry red mite, Dermanyssus gallinae. Annu Rev Entemol 2014; 59: 447-66.

    2. 2.     George DR, Finn RD, Graham KM, et al. Should the poultry red mite Dermanyssus gallinae be of wider concern for veterinary and medical science? Parasit Vectors 2015; 8:78.

  2. Kurtdede A, Ural K, Aktaş MS, Cıngı C�, Sarı B. Bir kırlangı�ta Dermanyssus gallinae olgusu ve sipermetrin ile sağaltımı. Kafkas Univ Vet Fak Derg 2005; 11(2): 175-7.
  3. �z�elik S. Allerji ve dermatit nedeni olabilen akarlar, pp: 339-61 In: �zcel MA, Daldal N (eds). Parazitoloji'de Artropod hastalıkları vekt�rler,1997 T�rkiye Parazitoloji Derneği Yayın No: 13; İzmir.
  4. Akdemir C, G�lcan E, Tanrıtanır P. Case report: Dermanyssus gallinae in a patient with pruritus and skin lesions. Turk Parazitol Derg 2009; 33(3): 242-4.
  5. Doğramacı AC, Colha G, �z�elik S. Dermanyssus gallinae infestation: An unusual cause of scalp pruritus treated with permethrin shampoo. J Dermatolog Treat 2010; 21(5): 319-21.
  6. Konyalı C, Savaş T. Kanatlıların kırmızı akarı (Dermanyssus gallinae): Biyolojisi ve etkileri. Hayvansal �retim 2016; 57(1): 63-72.
  7. Gıcık Y. Ankara ve �evresinde yaban g�vercinlerde ektoparazitler. Kafkas Univ Vet Fak Derg 1999; 5(1): 71-4.
  8. Aldemir OS. Kars ilinde tavuklarda bulunan ektoparazitler. Turk Parazitol Derg 2004; 28(3): 154-7.
  9. Okursoy S. Bursa y�resi k�y tavuklarında Dermanyssus gallinae (De Geer, 1778) ve Knemidokoptes mutans (Robin, 1860)'in yayılışı. Turk Parazitol Derg 2001; 25(1): 75-7.
  10. Auger P, Nantel J, Meunier N, Harrison RJ, Loiselle R, Gyorkos TW. Skin acariasis caused by Dermanyssus gallinae (de Geer): an in-hospital outbreak. Can Med Assoc J 1979; 120(6): 700-3.
  11. Bellanger AP, Bories C, Foulet F, Bretagne S, Botterel F. Nosocomial dermatitis caused by Dermanyssus gallinae. Infect Control Hosp Epidemiol 2008; 29(3): 282-3.
  12. Regan AM, Metersky ML, Craven DE. Nosocomial dermatitis and pruritus caused by a pigeon mite infestation. Arch Intern Med 1987; 147(12): 2185-7.
  13. Abdiguodarzi M, Mirafzali MS, Belgheiszadeh H. Human infestation with Dermanyssus gallinae (Acari: Dermanyssidae) in a family referred with pruritus and skin lesions. J Arthropod Borne Dis 2014; 8(1): 119-23.
  14. Sommer D, Heffels-Redmann U, K�hler K, Lierz M, Kaleta EF. Role of the poultry red mite (Dermanyssus gallinae) in the transmission of avian influenza A vir�s. Tierarztl Prax Ausg G Grosstiere Nutztiere 2016; 44(1): 26-33.
  15. Gavrilovic P, Kecman V, Jovanovic M. Diagnosis of skin lesions caused by Dermanyssus gallinae in five patients. Int J Dermatol 2015; 54(2): 207-10.
  16. Cinotti E, Labeille B, Bernigaud C, et al. Dermoscopy and confocal microscopy for in vivo detection and characterization of Dermanyssus gallinae mite. J Am Acad Dermatol 2015; 73(1): e15-6.
  17. Yassien NA, Ghoraba HM, Doghaim NN, Afify EM. Immunohistopathological status of the skin in cases infested with three species of mites. J Egypt Soc Parasitol 1996; 26(3): 567-73.
  18. Cafiero MA, Camarda A, Circella E, Santagada G, Schino G, Lomuto M. Pseudoscabies caused by Dermanyssus gallinae in Italian city dwellers: a new setting for an old dermatitis. J Eur Acad Dermatol Venereol 2008; 22(11): 1382-3.
  19. Lodde B, Bizien-Le Dez V, Roguedas-Contios AM, Misery L, Dewitte JD. An itchy occupational disease affecting a poultry farmer due to bites from Dermanyssus gallinae: Effect of sensitization to Dermanyssus pteronyssinus. Arch Mal Prof Enviro 2012; 73(1): 51-61.
  20. Rosen S, Yeruham I, Braverman Y. Dermatitis in humans associated with the mites Pyemotes tritici, Dermanyssus gallinae, Ornithonyssus bacoti and Androlaelaps casalis in Israel. Med Vet Entomol 2002; 16(4): 442-4.
  21. Bardach H. Acariasis due to Dermanyssus gallinae (gamasoidosis) in Vienna. Z Hautkr 1981; 56(1): 21-6.
  22. Dietrich M, Horstmann RD. Urticarial dermatitis in acariasis caused by Dermanyssus hirundinis - pseudoscabies. Med Welt 1983; 34(20): 595-7.
  23. Beck W, Pfister K. Mites as a cause of zoonoses in human beings. Wien Klin Wochenschr 2006; 118(19-20 Suppl 3): 27-32.

İletişim (Correspondence):

Yrd. Do�. Dr. Mustafa Şeng�l,

Pamukkale �niversitesi Tıp Fak�ltesi,

Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı,

Denizli, T�rkiye.

Tel (Phone): +90 258 296 2580,

E-posta (E-mail): msengul@pau.edu.tr

Yazdır