Yazdır

�zg�n �alışma/Original Article
Mikrobiyol Bul 2018; 52(3): 316-323

Hatay'da Tır Şof�rlerinde Saptanan Yurt Dışı Kaynaklı Kutan�z Leyşmanyazis Olguları

Imported Cutaneous Leishmaniasis Cases Detected in Truck Drivers in Hatay

G�lnaz �ULHA1, Asena �iğdem DOĞRAMACI2, Tuğba KAYA1, İbrahim �AVUŞ3, Burcu G�LKAN1, Ahmet �ZBİLGİN3

1 Mustafa Kemal �niversitesi Tıp Fak�ltesi, Parazitoloji Anabilim Dalı, Hatay.

1 Mustafa Kemal University Faculty of Medicine, Department of Parasitology, Hatay, Turkey.

2 Mustafa Kemal �niversitesi Tıp Fak�ltesi, Dermatoloji Anabilim Dalı, Hatay.

2 Mustafa Kemal University Faculty of Medicine, Department of Dermatology, Hatay, Turkey.

3 Manisa Celal Bayar �niversitesi Tıp Fak�ltesi, Parazitoloji Anabilim Dalı, Manisa.

3 Manisa Celal Bayar University Faculty of Medicine, Department of Parasitology, Manisa, Turkey.

�Z

Tropik ve subtropikal b�lgelerde g�r�len leyşmanyazis, protozoon parazit olan Leishmania t�rlerinin� etken olduğu enfeksiy�z bir hastalıktır. Leyşmanyazisin kutan�z, mukokutan�z ve viseral leyşmanyazis olmak �zere �� ana formu vardır. Kutan�z leyşmanyazis (KL), d�nya �apındaki seyahatlerin artmasıyla ve kişilerin endemik b�lgelere �alışmak �zere gitmesiyle artan bir sorun hale gelmiştir. T�rkiye, son yıllarda Irak, İran, Afganistan, T�rkmenistan ve Suriye gibi komşu �lkelerdeki siyasi istikrarsızlıktan ve aynı zamanda T�rkiye tarafından �stlenilen b�y�k �l�ekli kalkınma projelerinin sebep olduğu iş fırsatlarından dolayı �ok sayıda g�� almıştır. Bu raporda, Hatay'dan T�rkmenistan, Suriye, Suudi Arabistan, İran ve G�rcistan, �zbekistan Azerbaycan �lkelerine taşımacılık yapan beş tır şof�r�nde saptanan yurt dışı kaynaklı KL olguları sunulmaktadır. Hatay ili Mustafa Kemal �niversitesi Tıp Fak�ltesi Dermatoloji Polikliniğine yara şikayetiyle başvuran hastalar, yara �rneğinden yayma yapılmak �zere Parazitoloji Anabilim Dalı Laboratuvarına y�nlendirilmiştir. Hastaların yaş aralığı 38-43 arasında olduğu tespit edilmiştir. Bir aydan bir yıla kadar değişen s�relerde yara �yk�s� veren hastalarda, 2-7 arasında değişen lezyon sayısı mevcut olup t�m olgularda tanı amacıyla lezyonlardan �rnek alınarak, yayma preparat hazırlanmıştır. Birden fazla lezyonu bulunanlarda ise her lezyondan �rnek alınmıştır. Yayma preparatlar �nce Giemsa boyama y�ntemi ile incelenmiştir. Klinik �rnekler modifiye edilmiş NNN (Novy-MacNeal-Nicolle) besiyerine inok�le edilerek promastigot varlığı a�ısından değerlendirilmiştir. �reme g�zlenen besiyerlerindeki promastigotlar ITS1 b�lgesine g�re genotiplendirilmiştir. Hastalardan alınan klinik �rneklerden hazırlanan preparatların hepsinde amastigotların varlığı g�r�lm�şt�r. Besiyerine inok�le edilen klinik �rneklerin yalnız ���nde promastigotların �rediği g�zlenmiştir. Genotiplendirme yapılan izolatların Leishmania tropica, Leishmania infantum/donovani ve Leishmania major olduğu tespit edilmiştir. Bu �alışmada, yurt dışı kaynaklı olgularda ortaya �ıkan leyşmanyazis enfeksiyonu tanısında kullanılan farklı mikrobiyolojik y�ntemlerin tanıya desteğinin �nemi ortaya konulmuştur. Ayrıca raporda, Hatay'dan T�rkmenistan, Suriye, Suudi Arabistan, İran, G�rcistan, �zbekistan ve Azerbaycan'a taşımacılık yapan beş kamyon s�r�c�s�ndeki yurt dışı kaynaklı KL olgularının �nemine dikkat �ekmek ama�lanmıştır.

Anahtar s�zc�kler: Yurt dışı kaynaklı; kutan�z leyşmanyazis; tır şof�rleri; Hatay; T�rkiye.

ABSTRACT

Leishmaniasis, seen in tropical and subtropical regions, is an infectious disease caused by the protozoan parasite Leishmania species. There� are three main forms of leishmaniasis: cutaneous, mucocutaneous and visceral leishmaniasis. Cutaneous leishmaniasis (CL) has become an increasing problem as the number of travels around the world increases and people go to work in endemic areas. Turkey has received great numbers of immigrants in recent years, from its neighboring countries like Iraq, Islamic Republic of Iran, Afghanistan, Turkmenistan and the Syrian Arab Republic because of the political instabilities in these countries as well as the job opportunities caused by large-scale development projects undertaken by Turkey. In this� report, imported CL cases detected in five truck drivers transporting from Hatay to Turkmenistan, Syria, Saudi Arabia, Iran and Georgia, Uzbekistan and Azarbaijan countries were presented. The patients� admitted to Mustafa Kemal University, Faculty of Medicine� Dermatology Policlinic, with wound complaints on their bodies� were directed to the Department of Parasitology to obtain smear samples from their wounds. The age range of the patients were� 38 to 43 years. Patients with wound trail for a period ranging from one month to one year had a number of lesions varying between 2-7 and in all cases, a smear preparation was prepared from the lesions for diagnostic purposes. Clinical material obtained from� five patients with pre-diagnosis of CL was firstly examined with Giemsa stain. Samples taken from the patients were� inoculated into modified NNN (Novy-MacNeal-Nicolle) medium for the evaluation of the presence of the promastigotes. Promastigotes obtained from the inoculated medium were also genotyped using the ITS1 region. In all of the slides prepared from the clinical material taken from the patients amastigotes were determined. The growth of promastigotes were observed in only three of the clinical specimen inoculated media. The genotyped three species were Leishmania tropica, Leishmania infantum/donovani and Leishmania major. In this study, the importance of support for the diagnosis of different microbiological methods used in the diagnosis of leishmaniasis infection which occurred during the outbreaks of the disease has been put forward.� In addition, it was aimed to draw attention to the importance of imported CL cases in our country diagnosed in five truck drivers making transportation from Hatay to Turkmenistan, Syria, Saudi Arabia, Iran, Georgia, Uzbekistan and Azerbaijan.

Keywords: Imported; cutaneous leishmaniasis; truck drivers; Hatay; Turkey.

Geliş Tarihi (Received): 04.02.2018 - Kabul Ediliş Tarihi (Accepted): 11.05.2018

GİRİŞ

D�nya Sağlık �rg�t� (DS�)'n�n verilerine g�re, bug�n t�m d�nyada toplam 98 �lkede yaklaşık 12 milyon insan leyşmanyazis hastasıyken, 350 milyon kişinin ise risk altında olduğu bildirilmektedir1. Her yıl bu rakamlara 2 milyon yeni olgunun katıldığı, bu olguların yaklaşık 1.5 milyonunun zoonotik/antroponotik kutan�z leyşmanyazis (KL) olduğu tahmin edilmektedir2.

KL olgularının %90'ından fazlası Afganistan, Pakistan, İran, T�rkiye, Suriye, Suudi Arabistan, Cezayir, Brezilya ve Peru'da, �zellikle Akdeniz'e kıyısı olan �lkelerde, Ortadoğu �lkelerinde, Orta ve G�ney Asya'da, G�neybatı Afrika'da ve Latin Amerika'da g�r�lmektedir. Leishmania tropica ve Leishmania major başlıca Akdeniz havzası, Ortadoğu, Kafkasya ve Orta Asya'da, sıklıkla viseral hastalık yapan Leishmania infantum Akdenize kıyısı olan �lkelerde ve Leishmania aethiopica ise G�neybatı Afrika'da hastalığa yol a�maktadır3,4.

T�rkiye, Avrupa, Asya ve Afrika'nın arasında doğal k�pr� durumunda bulunmakta ve Balkanlar, Kafkaslar ve Ortadoğu yakınlarındaki subtropikal b�lgede bulunmaktadır5.

G�neydoğu Anadolu ve Akdeniz B�lgelerinde endemik olarak g�r�len leyşmanyazise L.tropica, L.infantum, L.major ve L.donovani neden olmaktadır. KL başlıca G�neydoğu Anadolu B�lgesinde g�r�lmekle birlikte Akdeniz, İ� Anadolu ve Ege b�lgelerinde de g�r�ld�ğ� bildirilmektedir. T�rkiye'de KL'nin insanlardaki etkeni L.major ve/veya L.tropica olan bu hastalık i�in muhtemel vekt�rlerin Phlebotomus papatasi ve Phlebotomus sergenti olduğu bilinmektedir5-9.

Kentler arası ulaşımın kolaylaşması, uluslararası ticaret, yolculuk ve g��lerin artışı, hastaların tedavi edilememesinin yanı sıra hastalığa neden olan vekt�rle ilgili olarak d�zenli bir m�cadele y�r�t�lememesi ve sağlıksız kentleşmenin artması gibi pek �ok fakt�r sonucu leyşmanyazis insidansında artış g�r�lebilmektedir. Bu �alışmada, Hatay ilinden yurt dışına taşımacılık yapan beş tır şof�r�nde saptanan yurt dışı kaynaklı KL olguları sunulmuştur.

OLGU SUNUMLARI

Bu raporda hastalar Hatay ili Mustafa Kemal �niversitesi Tıp Fak�ltesi Dermatoloji Polikliniğine v�cutlarında var olan yara şikayetiyle başvurmuştur. Beş olgunun hepsi erkek hastalardı. Yaş aralığı 38-43 arasında değişen hastaların, lezyon sayıları 2-7 arasında, lezyon s�releri en az bir ay en fazla bir yıl olarak değişmekteydi. Olgular, seyahat sırasında bulundukları yerlerde hi�bir sağlık kurumuna başvurmadıklarını ifade etmiştir. Lezyon tipleri nod�ler ve �lseratif tipte olan beş erkek hastanın hepsi uzun yıllardan beri tır şof�rl�ğ� yaptıklarını belirtmiştir. T�rkmenistan, Suriye, Suudi Arabistan, İran ve �zbekistan �lkelerine taşımacılık yaptıklarını ve gittikleri yerden d�nd�kten sonra daha �ok v�cutlarının a�ık yerlerinde fark ettikleri yaralardan dolayı hastaneye başvurdukları �ğrenilmiştir.

Hastalar yayma �rneğinin alınması i�in Parazitoloji Anabilim Dalına y�nlendirildi. T�m olgularda v�cutta bulunan her lezyondan (bazı hastaların birden fazla lezyonu bulunmaktaydı) �rnek alınarak yayma hazırlandı. Yayma hazırlamak i�in bist�ri ile kazıntı �rneği alındı. Kan i�ermeyen ser�z klinik �rnekler lama yayılarak Giemsa ile boyandı. Hazırlanan yaymalar immersiyon objektifi (x1000) ile incelendi ve tanı parazitin amastigot formu g�r�lmesi ile kondu. Ayrıca, k�lt�r amacıyla lezyonlardan steril serum fizyolojik i�eren ins�lin enjekt�r� kullanılarak ikinci bir �rnek alındı. �rnekler, promastigotların �retilmesi amacıyla modifiye edilmiş NNN besiyerine ekilerek 25�C'da ink�be edildi. Modifiye NNN besiyerinde �reyen promastigotların DNA izolasyonu "High Pure PCR Template Preparation Kit (Roche�, Almanya)" ile yapıldı. Elde edilen DNA'lar genotiplendirme �alışmaları yapılıncaya kadar -20˚C'de saklandı. �alışmamızda, Leishmania spp. �zg� ITS1 probu ile ger�ek zamanlı polimeraz zincir reaksiyonu (Rt-PCR) y�ntemi uygulandı. ITS-1 b�lgesi; Forward primer; 5'-CTGGATCATTTTCCGATG-3', Reverse primer; 5'-GAAGCCAAGTCATCCATCGC-3' primerleri "QuantiTect Probe PCR Kit (Qiagen, Almanya) master karışımı ile birlikte Probe 1: 5'-CCG TTT ATA CAA AAA ATA TAC GGC GTT TCG GTT T - Fluo - 3' ve Probe 2: 5' - LCRed-640 �GCG GGG TGG GTG CGT GTG TG � Pho - 3' olan problar kullanılarak �oğaltıldı8.

L.tropica, L.infantum/donovani ve L.major ayrımını saptayabilmek i�in tekrarlanan Rt-PCR y�ntemi sonucunda erime eğrilerine g�re incelenen izolatların genotiplendirme işlemi ger�ekleştirildi.

Olgu 1

Yaklaşık bir aydır bir tanesi kulak arkasında olmak �zere boyun b�lgesinde beş, sağ kolunda iki lezyonu bulunan 39 yaşında erkek hastanın Hatay-İran-T�rkmenistan arası tır şof�rl�ğ� yaptığı �ğrenildi (Şekil 1; 1A, 1B, 1C).


Şekil 1; 1A, 1B, 1C

Olgu 2

Yaklaşık 2-3 aydır sağ el, sol kol ve sol omuzda �� lezyonu bulunan 38 yaşında erkek hastanın �yk�s�nden Hatay-T�rkmenistan-Suriye-Suudi Arabistan arasında tır şof�rl�ğ� yaptığı �ğrenildi (Şekil 1; 2A, 2B, 2C).

Olgu 3

Yaklaşık 1-2 aydır sağ alt ekstremitede kızarık ve kabuklu bir adet lezyonu bulunan 37 yaşında erkek hastanın �yk�s�nden hastanın G�rcistan-Azerbaycan arasında tır şof�rl�ğ� yaptığı �ğrenildi (Şekil 1; 3A).

Olgu 4

Yaklaşık bir yıldır sağ elde bir ve sol kolda iki lezyonu bulunan 40 yaşında erkek hastanın �yk�s�nden hastanın Suudi Arabistan-T�rkiye arasında tır şof�rl�ğ� yaptığı �ğrenildi (Şekil 1; 4A, 4B).).

Olgu 5

Bir bu�uk aydır sağ ayak bileğinde iki, sol ayağında bir lezyonu bulunan 43 yaşında erkek hastanın �yk�s�nden hastanın T�rkmenistan-T�rkiye arasında tır şof�rl�ğ� yaptığı �ğrenildi (Şekil 1; 5A, 5B).).

Olgulardan alınan klinik �rnekten hazırlanan yaymaların hepsinde parazitin amastigot formu g�r�ld�. Hatay-İran-T�rkmenistan, Hatay-T�rkmenistan-Suriye-Suudi Arabistan ve G�rcistan-Azerbaycan hattında kamyon şof�rl�ğ� yapan �� olgudan (Olgu 1: L.tropica; Olgu 2: L.infantum/donovani; Olgu 3: L.major) alınan klinik �rneklerin k�lt�rlerinde promastigot �remesi g�r�lerek genotiplendirme yapıldı. Diğer iki olguya ait klinik �rneklerde ise �reme g�zlenmedi.

L.tropica, L.major ve L.infantum/donovani ayırımını saptamak i�in tekrarlanan Rt-PCR y�nteminin erime eğrilerine dayalı olarak analiz edilen izolatlar genotiplendirildi. Genotiplendirme sonucunda Olgu 1'e ait izolatın L.tropica, Olgu 2'nin L.infantum/donovani ve Olgu 3'�n L.major olduğu tespit edildi (Şekil 2).


Şekil 2

TARTIŞMA

T�rkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı verilerine g�re, 1990-2010 yılları arasında �lkemizde toplam 46.003 yeni olgu saptanmıştır. Şanlıurfa, �ukurova b�lgesi ve Diyarbakır, şark �ıbanı olgularının en sık rastlandığı yerler olarak bildirilmiştir6,10. Yakın komşularımız olan Irak, İran, Azerbaycan, Arabistan gibi Ortadoğu �lkelerinde enfeksiyon halen �nemli bir halk sağlığı sorunudur11.

T�rkiye'nin g�neydoğusunda �ukurova B�lgesinde yer alan Hatay ili 5403 km'lik bir alanı kapsamaktadır. Hatay ilinde yaz mevsiminin uzunluğu, tropikal iklim koşullarının h�k�m s�rmesi ve bol nem, KL olgularının artmasına sebep olmaktadır12. D�nyanın pek �ok �lkesinde �zellikle endemik b�lgelere seyahat eden ya da �alışma ama�lı gidip d�nen pek �ok kişide KL g�r�lmektedir. 1991-1993 yılları arasında Fransa'da yapılmış bir �alışmada, Paris'den bir�ok �lkeye gezi ama�lı ya da �alışmak �zere Cezayir, Senegal, Tunus, T�rkiye, İspanya, İtalya gibi pek �ok �lkeye giden 269 kişinin %3'�nde KL saptanmıştır13.

�in'de yapılan bir �alışmada Cezayir'e ve Arabistan'a �alışmak �zere giden ve d�nen iki kişide �lsere lezyonlar saptanmış ve molek�ler y�ntemle L.major olarak tiplendirilmiştir14. İran'da yapılan �alışmada hastalardan alınan 27 yayma �rneğinde amastigot varlığı saptanmış ve molek�ler tiplendirme yapılmıştır. İran'da daha �ok L.major ve L.tropica t�r�n�n varlığı g�sterilmiştir15. Bangladeş'e �alışmak �zere giden bir Suriyeli iş�ide L.tropica saptanmış ve yurt dışı kaynaklı olgu olarak bildirilmiştir16. T�rkmenistan ve �zbekistan'da gerbillerden ve insanlardan KL olguları �zerinde molek�ler �alışmalar yapılmış ve etken t�r�n L.major olduğu belirtilmiştir17.

KL seyahat hastalıkları i�inde yer almaktadır. Uluslararası seyahatlerin gelişmesiyle birlikte 2010 yılı sonlarına doğru yaklaşık olarak bir milyar insanın seyahat ettiği ve 2020 yılında bu sayının 1.6 milyar olacağı tahmin edilmektedir3.

Hatay ili taşımacılık alanında T�rkiye'de ikinci b�y�k filoya sahiptir. Yurt dışı taşımacılığı bu ilde yaşayan insanların ge�im kaynağını oluşturmaktadır. Hatay ilinden KL'nin endemik olduğu yerlere gidiş geliş �ok fazla olmaktadır. Taşımacılık yapan şof�rlerin yanı sıra Suriye'den gelen m�lteciler, turistik ama�lı ve mevsimlik iş�i olarak gelen insan sirk�lasyonunun y�ksek olması gibi pek �ok fakt�r KL'nin artmasına neden olmaktadır12.

Bu olgu raporunda hastaneye başvuran hastaların lezyonlarının en �ok nod�ler, plak, nod�ler-�lseratif lezyonlar şeklinde olduğu g�r�lm�şt�r. Bazı tır şof�rlerinin �yk�lerinden birka� ay i�inde Hatay'dan �ıkıp Azerbaycan, �zbekistan, Irak, Suudi Arabistan, Suriye'ye gidip geldikleri, gittikleri yerlerde daha �ok tır i�inde uyudukları ve sineklere maruziyetleri y�ksek olduğu edinilmiştir. �alışmada zaman dilimine bakıldığında daha �ok yaz aylarında seyahate �ıktıkları ve uyurken hi�bir kontrol �nlemi almadıkları �ğrenilmiştir. Hatay ilinden giden şof�rlerden alınan bilgilere g�re yakın sınır �lkelerine gidiş ve d�n�şlerinin yaklaşık 1-3 ay arasında değiştiği �ğrenilmiştir. Başvuran hastaların daha �ok tır i�inde uyuduğu ve bazılarının sinek saldırısına maruz kaldığı �ğrenilmiştir. Hastaların ilk ortaya �ıkan lezyonları �nemsemedikleri ve tedavi amacıyla hi�bir sağlık kurumuna başvurmadıkları ancak ısırılan b�lgelerde bulunan lezyonların iki ile �� ay i�erisinde belirginleşmesi ve bazılarının �lserleşmesi �zerine hastaneye başvurdukları �ğrenilmiştir.

�lkemizde KL'nin endemik olmasının yanı sıra, d�nyada olgular %90'dan daha fazla bir oranda İran, Suriye, Pakistan, Cezayir, Suudi Arabistan'da g�r�lmektedir. Bu �lkelerin bazıları sınır komşumuz olması, seyahatlerin artması, �alışma ama�lı insanların KL'nin endemik olduğu b�lgelere seyahat etmesi enfeksiyonun artışına neden olmaktadır. L.major ve L.tropica Akdeniz havzasında daha �ok g�r�lmekle birlikte, �lkemizde de L.major'�n varlığı saptanmış durumdadır8,18. T�rkiye'de KL'ye neden olan başlıca parazit t�r� L.tropica olup, �zellikle Akdeniz B�lgesinin doğusunda L.infantum kaynaklı olgular da tespit edilmiştir. T�rkiye'nin komşuları olan Suriye, Irak ve İran'da L.major'un endemik olduğu bilinmektedir10.

Sonu� olarak, bu olgu raporu Hatay ilindeki yurt dışı kaynaklı KL olarak bildirilen ilk olgu serisini sunmaktadır. T�m olgular Glucantime ile tedavi edilmiştir. Bu olgu raporu, �zellikle endemik b�lgelere seyahat eden kamyon şof�rleri i�in KL'nin �nemli bir halk sağlığı sorunu olması ve endemik b�lgelere taşımacılık yapan kişilerde de KL'ye dikkat �ekmesi a�ısından �nem arz etmektedir.

KL tedavi edilebilir bir hastalıktır. KL'nin tedavisi hastalığın tipine, parazit alt t�rlerine ve coğrafi konum gibi �eşitli fakt�rlere bağlıdır. �lkemizden �alışma veya seyahat etmek amacıyla KL'nin endemik olduğu �lkelere yolculuk yapan kişilerin leyşmanyazis a�ısından d�zenli sağlık kontrollerinin yapılması gerektiği ortaya �ıkmaktadır.

KAYNAKLAR

  1. WHO, Control of leishmaniases. In: Technical Report Series 793 of WHO Expert Committee, Geneva Development of Loop-mediated Isothermal Amplification (LAMP) for Simple Detection of Leishmania Infection. 2010 WHO.
  2. Desjeux P. Worldwide increasing risk factors for leishmaniasis. Med Microbiol Immunol 2001; 190(1-2): 331-6.
  3. Mansueto P, Seidita A, Vitale G, Cascio A. Leishmaniasis in travelers: a literature review. Travel Med Infect Dis 2014; 12(6 Pt A): 563-81.
  4. Alvar J, Velez ID, Bern C, Herrero M, Desjeux P, Cano J, et al. Leishmaniasis worldwide and global estimates of its incidence. PloS One 2012; 7: e35671.
  5. Uz OK, Balcioğlu IC, Taylan Ozkan A, Ozensoy S, Ozbel Y. Leishmaniasis in Turkey. Acta Trop 2002; 84(1): 43-8.
  6. G�rel MS, Yeşilova Y, �lgel MK, �zbel Y. Cutaneous leishmaniasis in Turkey. T�rkiye Parazitol Derg 2012; 36(2): 121-9.
  7. Harman M. Leishmaniasis. Turk J Dermatol 2015; 9(4): 168-76.
  8. Ozensoy Toz S, Culha G, Zeyrek FY, et al. A real-time ITS1-PCR based method in the diagnosis and species identification of leishmania parasite from human and dog clinical samples in Turkey. PLoS Negl Trop Dis 2013; 7(5): e22057.
  9. �ulha G, Akyar I, Yildiz Zeyrek F, et al. Leishmaniasis in Turkey: determination of Leishmania species by matrix-assisted laser desorption ionization time-of-flight mass spectrometry (MALDI-TOF MS). Iran J Parasitol 2014; 9(2): 239-48.
  10. Uzun S, Durdu M, Culha G, Allahverdiyev AM, Memişoğlu HR. Clinical features, epidemiology, and efficacy and safety of intralesional antimony treatment of cutaneous leishmaniasis: recent experience in Turkey. J Parasitol 2004; 90(4): 853-9.
  11. Centers for Disease Control. Update: cutaneous leishmaniasis in US military personnel-Southwest/Central Asia, 2002-2004. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2004; 53(12): 264-5.
  12. �ulha G, Doğramacı �, G�lkan B, Savaş N. Cutaneous leishmaniasis and its status in Hatay province, Turkey. Turk Hij Den Biyol Derg 2014; 71(4): 171-8.
  13. Antinori S, Gianelli E, Calattini S, Longhi E, Gramiccia M, Corbellino M. Cutaneous leishmaniasis: an increasing threat for travellers. Clin Microbiol Infect 2005; 11(5): 343-6.
  14. Yang YT, Zhang M, Gao CH, Shi F, Guan LR, Wang JY. Detection and species identification of two imported cases of cutaneous leishmaniasis. Zhongguo Ji Sheng Chong Xue Yu Ji Sheng Chong Bing Za Zhi 2011; 29(6): 461-4.
  15. Mohammadzadeh M, Behnaz F, Golshan Z. Efficacy of glucantime for treatment of cutaneous leishmaniasis in central Iran. J Infect Public Health 2013; 6(2): 120-4.
  16. Rahman H, Razzak MA, Chanda BC, Bhaskar KR, Mondal D. Cutaneous leishmaniasis in an immigrant Saudi worker: a case report. J Health Popul Nutr 2014; 32(2): 372-6.
  17. Strelkova MV, Eliseev LN, Ponirovskii EN, et al. The isoenzyme identification of Leishmania isolates taken from greater gerbils, sandflies and human patients in foci of zoonotic cutaneous leishmaniasis in Turkmenistan. Med Parazitol (Mosk) 1993; (5): 34-7.
  18. Akcalı C, Culha G, Serhat HI, et al. Cutaneous leishmaniasis in Hatay. J Turk Acad Dermatol 2007; 1(1): 1-5.

İletişim (Correspondence):

Prof Dr. G�lnaz �ulha,

Mustafa Kemal �niversitesi Tıp Fak�ltesi,

Parazitoloji Anabilim Dalı,

31060, Hatay, T�rkiye.

Tel (Phone): +90 236 245 5114,

E-posta (E-mail): gulnazculha@yahoo.com

Yazdır